Ολοκλήρωσα πριν λίγες ημέρες την ανάγνωση του μυθιστορήματος “Περί Φωτίσεως” του κ. Ζοζέ Σαραμάγκου. Την ανάγνωση αυτή την ευχαριστήθηκα πολύ. Πρόκειται για ένα αξιόλογο μυθιστόρημα και το παράδοξο είναι ότι στο μεγαλύτερο μέρος του εμφανίζεται να μην έχει στην ουσία πρωταγωνιστές. Και όμως το γεγονός αυτό ουδόλως ενοχλεί. Το βιβλίο αυτό συνδέεται με το “Περί Τυφλότητος” του ιδίου συγγραφέα. Και τα δύο είναι βιβλία που σε κάνουν την κάθε στιγμή να αναρωτιέσαι “Πού το πάει άραγε ο συγγραφέας;”. Βλέπεις τις σελίδες να φεύγουν, να πλησιάζει το τέλος του βιβλίου και όμως το πώς θα τελειώσει ούτε καν να αχνοφαίνεται.
Πρόκειται για δυο ευρηματικά βιβλία τόσο στην αρχική τους σύλληψη όσο και στην ανάπτυξη τους. Ειδικά το “Περί Φωτίσεως”
είναι γεμάτο λεπτή ειρωνεία που σε πολλές περιπτώσεις ανεβαίνει μέχρι το επίπεδο του σαρκασμού. Με διεισδυτική ματιά ανατέμνει την λειτουργία της πολιτικής και την συμπεριφορά των πολιτικών και καταδεικνύει τα αδιέξοδα, τα στείρα στερεότυπα και την παντελή έλλειψη φαντασίας στα οποία έχουν οδηγηθεί οι δυτικές δημοκρατίες. Απέναντι σε όλα αυτά τοποθετεί τον σκεπτόμενο άνθρωπο και το πώς με την “φώτιση” μπορεί να ανακαλύψει και πάλι ξεχασμένες αρετές και πρακτικές και να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων.
Η σύνταξη του βιβλίου είναι αρκετά περίεργη όσον αφορά τη χρήση των σημείων στίξης. Πιθανολογώ ότι πρόκειται για συμμόρφωση με τη θέληση του συγγραφέα και όχι για πρωτοβουλία του εκδοτικού οίκου. Παραθέτω στη συνέχεια ένα χαρακτηριστικό διάλογο ανάμεσα στον “επόπτη”, πρωταγωνιστή, τελικά, των τελευταίων κεφαλαίων και “τη γυναίκα του γιατρού”, πρωταγωνίστρια του “Περί Τυφλότητος”:
. . . Γιατί το κάνετε αυτό για μας, γιατί μας βοηθάτε, Απλώς και μόνο εξαιτίας μιας μικρής φράσης που συνάντησα σ’ ένα βιβλίο, πριν πολλά χρόνια, και που την είχα ξεχάσει, αλλά ξανάρθε στη μνήμη μου τις τελευταίες μέρες, Ποιας φράσης, Γεννιόμαστε και τη στιγμή εκείνη είναι σαν να κλείνουμε συμφωνία για όλη μας τη ζωή, αλλά μπορεί να φτάσει η μέρα που θα αναρωτηθούμε Ποιος το υπέγραψε αυτό για μένα, Πραγματικά είναι όμορφες λέξεις, σε βάζουν να σκεφτείς, πώς λέγεται το βιβλίο, Ντρέπομαι που το ομολογώ αλλά μου είναι αδύνατο να θυμηθώ, Ελάτε τώρα, πώς γίνεται να μην θυμάστε τίποτα, ούτε καν τον τίτλο, Ούτε το όνομα του συγγραφέα, Οι λέξεις αυτές, που πιθανώς, έτσι όπως παρουσιάζονται, κανείς δεν τις είχε πει ποτέ πριν, οι λέξεις αυτές είχαν την τύχη να μη χαθούν μεταξύ τους, βρέθηκε κάποιος να τις συγκεντρώσει μαζί, ποιος ξέρει, ίσως ο κόσμος ν’ άξιζε λίγο παραπάνω αν ξέραμε πώς να ενώσουμε κάμποσες λέξεις που τριγυρνούν αμολημένες, Αμφιβάλλω αν καμιά φορά θα καταφέρουν οι ταλαίπωρες να συναντηθούν . . .
[Σελ. 318/319]
Εκφράσεις, πάντως, του τύπου “… να τις συγκεντρώσει μαζί” μόνο ως μεταφραστικά ατυχείς μπορώ, επιεικώς, να χαρακτηρίσω. Όσο για το “…οι λέξεις αυτές είχαν την τύχη να μη χαθούν μεταξύ τους” μου θυμίζει το δικό μου “Ένα Νόημα και μια Λέξη”.
Δυο εξαιρετικά αναγνώσματα, λοιπόν και τελικώς, που θερμώς συνιστώ. . .
Μουσικό υπόβαθρο από την ορχήστρα του Frank Chacksfield με το “Moonlight on the
06/10/2006
Hello from Greece too!
ΑπάντησηΔιαγραφήHow come?