Τετάρτη 21 Μαρτίου 2007

0293. Άπλετος


Τελευταία ακούω, ή διαβάζω, όλο και πιο συχνά εκφράσεις όπως: “άπλετος χώρος” ή “άπλετος χρόνος”. Κάτι με ενοχλεί. Κάτι δεν μου πάει καλά. Αρχίζω να ψάχνω. Ανοίγω λεξικά. Διαβάζω:

Μείζον Ελληνικό Λεξικό [Γ΄ Έκδοση 1990]:

άπλετος, -η, -ο επίθ [< αρχ. άπλετος] (Κ –ος, -ον)(για το φως) άφθονος, υπερβολικά πολύς: άπλετος φωτισμός / επίρρ. άπλετα (Κ. απλέτως)

Επίτομον Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσης – Π. Χ. Δορμπαράκη [Έκτη Έκδοση 1992]:


άπλετος, ον, παράλλ. τύπος του άπληστος (πίμπλημι) ή άπλατος, εξαιρέτως μέγας, αμέτρητος, άπειρος

Πάπυρος, Λαρούς, Μπριτάννικα [Έκδοση 1996]

άπλετος, -η, -ον (ΑΜ άπλετος, -ον) (νεοελλ.) (για φως) λαμπρός, άφθονος· // (αρχ.) 1. απεριόριστος, απέραντος, τεράστιος· 2. σπουδαίος.
[ΕΤΥΜΟΛ. Αν ο τ. άπλετος < α – (στερ.) + πέλεθρον / πλέθρον , το β’ συνθετ. απαιτεί αρχική ρίζα με σημασ. “μετρώ”. Η λ. χρησιμοποιείται ευρέως στην ποίηση και την πεζογραφία για να χαρακτηρίσει το ύψος, τον αέρα, τον χρόνο και τον χρυσό με βασική σημ. “άπειρος, απέραντος”].


Δύσκολο το συμπέρασμα. Δεν είμαι φιλόλογος, καθαρά διαισθητικά όμως τα “άπλετος χώρος” και “άπλετος χρόνος” μου χαλάνε την αρμονία. Με προβληματίζει και αυτό το “τελευταία”, τουλάχιστον για τη δική μου αντίληψη, που χρησιμοποιούνται. Γνωρίζω. Πολλοί θα μιλήσουν για “εξέλιξη” της γλώσσας και άλλα συναφή. Ακριβώς αυτό φοβούμαι. “Εξέλιξη” του τύπου “αποκατάσταση της βλάβης”. . .

Λοιπόν; Άπλετος χώρος, άπλετος χρόνος. Στέκουν; Φοβούμαι πως όχι.




Από το άλμπουμ του Βαγγέλη Γερμανού “Χάδια και Χαστούκια” του 1986, και από το . . . αριστερό μάγουλο – χαστούκια, ακούμε τον Βαγγέλη Γερμανό να τραγουδά τη σύνθεσή του: “Σόλωνος και Σίνα”. Μεταφορά και πάλι από δίσκο βινιλίου μιας και το συγκεκριμένο έργο, όσο γνωρίζω, δεν έχει [επανα]κυκλοφορήσει σε δίσκο ακτίνας [βαρβαριστί CD].



21/03/2007

10 σχόλια:

  1. Συμφωνώ και προσυπογράφω! Τελευταία διορθώνω και εγώ παιδιά και φίλους για την ίδια χρήση-κατάχρηση της λέξης!
    -Όμως σημειώνω μια δημιουργική διάθεση να βρούν όλοι μια όμορφη λέξη, άσχετα αν ο σχολικός χώρος δεν βοηθά ή δεν διαβάζουν σήμερα αρκετά...
    (Αναζητήσατε και εσείς το Γερμανό "μας" βλέπω!) :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Τώρα τελευταία,
    χαίρομαι όταν μπαίνω σε κάποιο ποστ που δεν έχει πολλά σχόλια.

    Μου αρέσει να έχω άπλετο χώρο για να σχολιάσω.

    και μιας και σήμερα έχω άπλετο χρόνο, (ρεπο)

    φωνάζω καλησπέρα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. μου πήρε λίγο χρόνο μέχρι να καταλάβω τον συνειρμό που παρακίνησε την επιλογή της εικόνας. Από ότι φαίνεται μέχρι τώρα δεν είχα προσέξει τα λόγια του τραγουδιού Σόλωνος και Σίνα... Καλησπέρα και ευχαριστώ (ξέρετε εσείς γιατί;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Η αλήθεια είναι, πως τόσο ο χώρος όσο και ο χρόνος είναι πεπερασμένα, οπότε σαφώς δεν μπορούν να είναι "άπλετα"...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Κάπου είχε ειπωθεί και το επόμενο... εξίσου ενδιαφέρον... "άπλυτος χώρος" ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ξέρεις κάτι; Είναι ακριβώς το ίδιο με τις διπλές αρνήσεις (δεν...ποτέ κλπ). Είναι πλεονασμοί, αλλά στα ελληνικά τόσο στον ποιητικό όσο και στον προφορικό λόγο τα αποδεχόμαστε σε σημείο που αλλιώς δε βγάζει νόημα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Katerina ante portas:

    Χαίρομαι που συμφωνούμε! Ο Γερμανός ήταν πολύ καλός. Κρίμα που δεν ηχογραφεί πια.

    Sigmataf:

    Μου αρέσει ο τρόπος που σκεπτόσαστε!

    ViSta:

    Γνωρίζω, νομίζω. Ευχαρίστησή μου! :)
    Είναι πολλοί οι καλλιτέχνες στο θέμα της γλώσσας. . .

    An-Lu:

    Ενδιαφέρουσα προσέγγιση.

    ο δείμος του πολίτη:

    Ομολογώ ότι δυσκολεύομαι να καταλάβω τι εννοείτε.


    Καλό ΣαββατοΚαιΚύριακο

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. τι θα προτείνατε λοιπόν εναλλακτικά, ώστε να αποδοθεί ορθά η σημασία του "άπλετου" χώρου και χρόνου; Υπάρχουν αντιπροτάσεις; Ο προβληματισμός μου με οδήγησε (βάσει google έρευνας) στη σελίδα σας και συμφωνώ μαζί σας αλλά δεν έχω βρει ακόμα την ικανοποιητική απάντηση (το "απεριόριστος" είναι ό,τι πιο κοντινό στο νου μου, αλλά και πάλι δε νομίζω ότι αποδίδει το νόημα επακριβώς...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Προσωπικά θα προτιμούσα το "άφθονος" που είναι περισσότερο, θα έλεγα, ουδέτερο. Εκείνο πάντως που με ενοχλεί είναι η ευκολία με την οποία αλλάζουμε τους τύπους και τη χρήση της γλώσσας. . .

    Καλό Βράδυ, Καλή Εβδομάδα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Άπλετο φως.
    Απεριόριστος χρόνος
    Απέραντος χώρος (απέραντη θάλασσα , ωκεανός κλπ)

    ΑπάντησηΔιαγραφή