Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2020

1305. Χειρόγραφα

 

Ζούμε σε μία εποχή που η χρήση του  πληκτρολογίου, σε Η/Υ, τάμπλετ και κινητά, έχει πλέον καθολικά επιβληθεί προκειμένου να παραχθεί γραπτός λόγος. Τόσο, που οι τελευταία, ή οι τελευταίες;, γενιά να χαρακτηριστεί ως γενιά του αντίχειρα λόγω της ευχέρειας που έχουν τα μέλη της στην χρήση του για την πληκτρολόγηση σε κινητά και τάμπλετ.

Το χειρόγραφο μοιάζει έτσι να είναι μια ξεχασμένη υπόθεση. Το χέρι ξεσυνήθισε να γράφει. Το μυαλό έγινε νωθρό. Για την ορθογραφία των κειμένων μας στηριζόμαστε πλέον στους αυτόματους διορθωτές που παρέχουν τα ηλεκτρονικά μέσα δημιουργίας γραφής. Δεν γνωρίζω να διαμαρτυρηθώ για την διαμορφωμένη αυτή κατάσταση και ούτε επιθυμώ να αναφωνήσω «Μα τι ωραία που ήταν η εποχή των χειρόγραφων κειμένων». Αλίμονο αν κολλούσαμε στα όσα από τους γονείς μας, και τους πριν, βρήκαμε και μάθαμε αρνούμενοι  εξελίξεις που διευκολύνουν, σε μεγάλο βαθμό, την καθημερινότητά μας.

Από την άλλη, δεν μπορώ να μην σταθώ στην ομορφιά που έχει μια καλογραμμένη χειρόγραφη σελίδα, ένας στρωτός και ευανάγνωστος γραφικός χαρακτήρας. Ανήκω, βλέπετε, σε μια γενιά που  στο Δημοτικό Σχολείο διδάχτηκε καλλιγραφία. Μου άρεσε να γράφω με το χέρι και μου αρέσει ακόμα. Αυτό που δεν μου αρέσει είναι που, χρόνο με τον χρόνο, ο γραφικός μου χαρακτήρας χειροτερεύει. Αδιάψευστος μάρτυρας τα δεκαεπτά μεγάλου σχήματος τετράδια του χειρόγραφου ημερολογίου μου, περισσότερες από 3400 σελίδες,  από την Τρίτη, 2 Οκτωβρίου 1973, μέχρι σήμερα.

Εκτός από τα χειρόγραφα ημερολόγια, το χειρόγραφο τετράδιο με «Τα Άλλα Κείμενα», και αυτό των ποιημάτων μου («Ολίγον Τε Φίλον Τε»), έχω κρατήσεις τετράδια μου από το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το ΕΜΠ. Επιπλέον υπάρχει ένα τετράδιο στο οποίο έχω αντιγράψει ποιήματα και τραγούδια και ένα ακόμα με λεξούλες της Ελληνικής. Υπάρχει, βεβαίως, και ένα σημαντικό πλήθος χειρόγραφων φύλλων με αντιγραφές, σκέψεις και σημειώσεις καθώς και ένα σημαντικό πλήθος χειρόγραφων επιστολών, δικών μου και άλλων. Αρκετά από τα πιο πάνω έχουν, κατά καιρούς εμφανιστεί, στο παρόν e-ημερολόγιο.

Εκείνο που είχα σκεφτεί να πράξω και, ομολογώ, δεν έχω απαγκιστρωθεί από την ιδέα, είναι να επιλέξω ένα βιβλίο και να στρωθώ να το αντιγράψω όσο καλύτερα και καλλιγραφικά μπορώ. Έτσι, να αισθανθώ σαν μοναχός – αντιγραφέας του μεσαίωνα και να δώσω όλη μου την προσοχή και την φροντίδα για ένα, κατά το δυνατόν, άψογο αποτέλεσμα.

Επειδή αγαπώ το γράψιμο, αγαπώ και τα μέσα γραφής. Πένες, στυλό, μολύβια, μαρκαδόρους, ό,τι μπορείτε να φανταστείτε. Αυτά τα είδη δεν παραλείπω να τα ψάχνω και να τα αγοράζω. Το να γράφω με το χέρι είναι μία διαδικασία που μου αρέσει, με ευχαριστεί και με ηρεμεί. Πάντοτε στην επιφάνεια του γραφείου μου βρίσκεται ένα ευάριθμο πλήθος λευκών σελίδων που μου δίνει την άνεση να σημειώσω το οτιδήποτε επιθυμώ. Από εγγραφές για τον ολίγιστο μέχρι μονογραφές, ονόματα και σχόλια.

Ακολουθούν, σκαναρισμένες, χειρόγραφες σελίδες:




















Να είσαστε Καλά και να Προσέχετε.

Ένα κλικ μακριά, Tamás Vásáry στην Πολωνέζα Nούμερο 6 του Chopin, τα έργα για πιάνο του οποίου, σε εκτέλεση του πρώτου, τα λατρεύω:

22/09/2020

12 σχόλια:

  1. Συμφωνώ κι εγώ ότι η γραφή η χειρόγραφη είναι ομορφότερη αλλά όχι τόσο βολική. Και πάλι πόσες κούτες σου χρειάζονται για να φυλαξεις τόσα τετράδια;
    Εκείνο που με λυπεί είναι ότι σιγά σιγά το εντυπο βιβλίο δίνει τη θέση του στο e-book και σαν την μυρωδιά του βιβλίου δεν υπάρχει.
    Άλλες εποχές, άλλοι καιροί για να γινόμαστε οκνηροί στο σώμα και στο νου
    Καλησπέρα σου

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρα,

      Κάθε είδος γραφής έχει τη χάρη του. Νομίζω ότι η εξάπλωση των e-books, στην Ελλάδα τουλάχιστον, είναι πολύ πιο αργή από όσο θα περιμέναμε και προσωπικά χαίρομαι που μπορώ και αγοράζω έντυπα βιβλία.

      Να είσαι Καλά :)

      Διαγραφή
  2. Καλησπέρα σου φίλε μου.
    Το θέμα σου είναι φορτωμένο συγκίνηση. Και πολύ μεγάλη νοσταλγία.
    Να ξεκινήσω από τα μέσα γραφής: Λατρεμένα και για μένα. Κάθε είδους. Όπως τα περιέγραψες. Από τον πατέρα μου πήρα αυτή τη μύηση στα είδη αυτά γιατί για μένα, μύηση τη θεωρώ.
    Ναι, έζησα την εποχή στην οποία αναφέρεσαι. Ειδικά στην καλλιγραφία ήμουν από τους "καλούς" καλλιγράφους. Σπουδή στην οποία επέμειναν οι γονείς μου, το θεωρούσαν ροπή στη τέχνη. Προετοιμασία στην καλαισθησία.
    Για να έρθουμε στο "σήμερα". Δυστυχώς για βιολογικούς λόγους, ακόμα δεν ξέρω ιατρικά το λόγο, τα χέρια μου δεν γράφουν πλέον εύκολα. Είτε τρέμουν ελαφρά είτε δεν έχουν την δέουσα ευλυγισία, δεν ξέρω. Σημασία έχει ότι δεν μπορώ να γράψω.
    Έχω κρατήσει αρκετά χειρόγραφα του πατέρα μου, που αποτελούν λογοτεχνικά κειμήλια και έχουν το δικό τους βάρος. Και μερικά δικά μου τετράδια της νιότης μου.
    Πολύ όμορφο θέμα φίλε μου. Χάρηκα αυτά τα χειρόγραφα όσο τίποτα.
    Να είσαι καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σου αγαπητέ Γιάννη,

      Συγκινητικό το ότι έχεις στην κατοχή σου (και) χειρόγραφα του πατέρα σου. Θησαυρός ανεκτίμητος για κάθε γιο. Όσο για την χειροτέρευση του γραφικού μας χαρακτήρα μοιάζει πράγματι να ακουμπάει στη γήρανση των χεριών μας. Μια καλή ερμηνεία του φαινομένου υπάρχει στο βιβλίο "Εμείς οι θνητοί" του Ατούλ Γκαουντέ (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, ISBN:978-960-524-463-7) [Δεύτερο Κεφάλαιο, Τα πράγματα δυσκολεύουν, Σελίδα 51].

      Φωτογράφισα το σχετικό απόσπασμα και θα σου στείλω την εικόνα στην ηλεκτρονική ταχυδρομική σου διεύθυνση.

      Να είσαι Καλά :)

      Διαγραφή
    2. Σε ευχαριστώ πολύ αγαπητέ φίλε. Για την ενημέρωση και την παράθεση των στοιχείων. Πολύ χρήσιμο ομολογουμένως και υποστηρικτικό για την ψυχολογία μας θα έλεγα. Να είσαι καλά.

      Διαγραφή
    3. Να είσαι Καλά,
      Καλό ξημέρωμα :)

      Διαγραφή
  3. Καταπληκτική η γραφή σας, κυριολεκτικά!Τι ωραία γραμματα...Ότι κρατάτε τις σημειώσεις από το ΕΜΠ το βρίσκω εξαιρετικό.Θυμηθηκαμε λίγο Διαφορικές Εξισώσεις....Καλό υπόλοιπο Σεπτέμβρη με υγεία .

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Γεια σου Χαρά,

      Όπως βλέπεις κάνω ό,τι μπορώ.

      Να είσαστε όλοι Καλά :)

      Διαγραφή
  4. Πάντα με γοήτευε η ιδέα πως από ένα χειρόγραφο ενός ατόμου μπορείς να οδηγηθείς στην προσωπικότητα και την ψυχολογία του. Φυσικά με αρκετές αποκλίσεις. Δεν κατέχω φυσικά την επιστήμη, αλλά μένει η γοητεία.
    Είναι αγαθό ανθρώπινης έκφρασης η χειροτεχνία. Πάντα θα γοητεύει το πως ζωντανεύει ως εργαλείο το πινέλο τα μουσικά όργανα κλπ Κάθε άνθρωπος ξεχωριστός στην ερμηνεία (ξέφυγα πάλι ξαδιφξα΄σδκφξιςεξφξδφ)
    Έγραφα σε τετράδια, άλλες φορές χρησιμοποιούσα τα καλά μου γράμματα και άλλες τα πρόχειρα, άλλες τα πλάγια ρομαντικά όταν απολάμβανα την πορεία του στυλό και άλλες τα ολοστρόγγυλα κορδωμένα χαρούμενα. Υπήρχαν και τα τελείως καρδιογραφήματα τα οποία τα έγραφα μόνο για να τα καταλαβαίνω εγώ, ώσπου να περάσει ο καιρός και να έχω ξεχάσει τι ήθελα να κρατήσω κρυφό χαχα
    Τώρα χρησιμοποιώ το πληκτρολόγιο και όταν ο καταραμένος ορθογράφος μου υπογραμμίζει με κατσαρή κόκκινη γραμμή μια λέξη, τη σβήνω (όλα τα ι δοκίμασα χαχα) και τη γράφω μέχρι να σταματήσει το "μαρτύριο της κατσαρής"
    Αχ θα ήταν πολύ όμορφη η αντιγραφή ενός βιβλίου σε χειρόγραφο, από τα χεράκια σου. Μα κύττα (όσο και να την κατσαρώνεις έτσι θα την γράφω αυτή τη λέξη χαχα ) κύττα κύττα τι όμορφος που είναι ο Σεφέρης διότι χωρίς γραφικό χαρακτήρα (σώμα) που πάει το χρώμα της αγάπης ...
    Χαμογελώ, διαφορετικό γραφικό χαρακτήρα βλέπω, άλλο για την μουσική άλλο για την ποίηση άλλο για την γεωμετρία κλπ ωραία θα περάσουμε :)

    ααα ναι ξέχασα να σου πω (ίσως το ξέρεις) υπάρχει εφαρμογή στο κινητό τηλέφωνο που ¨διαβάζει" ένα χειρόγραφο και το μετατρέπει σε γραφομηχανής κείμενο.

    ωωωω ναι όσο το σκέφτομαι μου αρέσει η ιδέα μιας μεταφοράς ενός βιβλίου σε χειρόγραφό σου. Καλά τα τετράδια άλλα όλη αυτή η αγάπη που έχεις θα γίνει επίσημη Έχεις σκεφτεί βιβλίο που θα ήθελες να χειρογραφήσεις (να δεις που αυτή η λέξη δεν υπάρχει άλλαξα όλα τα ι αλλά πάλι την κατσαρώνει χαχαχαχα
    :)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καλημέρα,

      Ευχάριστη έκπληξη το σχόλιο σου. Ναι. Το να αποτυπώνεις πάνω στο χαρτί είναι κάτι που σε πολλούς, προς το παρόν, δίνει ακόμα ευχαρίστηση. Δεν γνωρίζω σε πόσες γενιές από τώρα αλλά, πολύ φοβάμαι, ότι κάποια στιγμή το χειρόγραφο θα καταργηθεί στην πράξη. Ήδη η καλλιγραφία είναι, θαρρώ, μια ξεχασμένη υπόθεση.

      Η επιθυμία μου να αντιγράψω ένα βιβλίο φοβάμαι ότι θα παραμείνει επιθυμία. Είναι πολλοί οι πειρασμοί στο περιβάλλον μας και πολλά αυτά που καταβροχθίζουν χρόνο. Το να αντιγράψεις με επιτυχία, και στρωτό γράψιμο, ένα βιβλίο απαιτεί πνευματική ηρεμία και απομόνωση. Ίσως ένα απομονωμένο σπίτι στην εξοχή θα βοηθούσε. Δεν διαθέτω κάτι τέτοιο. Δεν έχω σκεφτεί κάποιο βιβλίο αλλά ένα βιβλίο με ποιήματα θα ήταν θαρρώ μια καλή πρώτη προσέγγιση.

      Τα προγράμματα OCR (Optical Character Regognition) είναι μια παλιά ιστορία. Η επιτυχία τους, ωστόσο, στην αναγνώριση ενός χειρόγραφου γραφικού χαρακτήρα, και μάλιστα στα Ελληνικά, είναι εξαιρετικά περιορισμένη. Μεγαλύτερη επιτυχία υπόσχονται επαγγελματικά προγράμματα OCR με σεβαστό κόστος.

      Να είσαι Καλά Μάνια,
      Καλή συνέχεια :)

      Διαγραφή
    2. Η καλλιγραφία σήμερα είναι μία τέχνη. Διδάσκεται σε σεμινάρια.

      ...και εγώ χαίρομαι που σε βρήκα :)

      Διαγραφή
    3. Καλημέρα Μάνια,

      Την καλλιγραφία την έχουν σε μεγάλη εκτίμηση, θαρρώ, κάποιοι ασιατικοί λαοί (Κίνα, Ιαπωνία. . .).
      Ακόμα και σε σεμινάρια αν διδάσκεται στην Ελλάδα είναι παρήγορο.

      Καλό Σαββατοκύριακο :)

      Διαγραφή