Το διήμερο 14 και 15 Ιουλίου (Δευτέρα και Τρίτη) 2025
είχα την ευκαιρία, στο πλαίσιο της διαδικτυακής καθημερινότητάς μου, ν’
ανεβάσω στο Facebook δύο τετράστιχα. Ένα στα Λατινικά και ένα στα Ελληνικά.
Δεν το είπα αλλά, το δεύτερο αποτελούσε μετάφραση του πρώτου. Όσοι το κατάλαβαν
το κατάλαβαν και μάλιστα θα πρέπει να ήταν αρκετοί, και κάποιοι υπομονετικοί,
μιας και κανένας δεν ζήτησε μετάφραση για τους στα Λατινικά στίχους.
Ακολουθούν οι εικόνες των στίχων όπως τις ανέβασα στο Facebook:
Το πράγμα ξεκίνησε την Τρίτη, 7 Δεκεμβρίου 1976, όταν ο
καλύτερος μου φίλος τότε, ΚΦ, μου δώρισε, για την ονομαστική μου γιορτή, το
βιβλίο «ΑΔΡΙΑΝΟΥ ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ», της Marguerite Yourcenar, σε μετάφραση της Ιωάννας Δ. Χατζηνικολή, των εκδόσεων ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΗ.
Οι πιο πάνω στίχοι στα Λατινικά αποτελούν και το
προοίμιο του συγκεκριμένου βιβλίου. Στίχοι που υπογράφονται από τον P. Aelius HADRIANUS, Imp. Δηλαδή, τον
Αυτοκράτορα Αδριανό αυτοπροσώπως!
Στη μαθητική μου ζωή, αλλά και μετέπειτα, δεν έχω
διδαχθεί λατινικά ούτε για ένα δεκάλεπτο και επίσης, στη δεκαετία του 1970, το
διαδίκτυο, με το μεγαλοπρεπές και πλέον αυτονόητο «γκουγκλάρω», ή «πατάω ένα
κουμπί και βγαίνει μια χοντρή», δεν υπήρχε κι ας ήδη βάδιζε προς το θρόνο του.
Λοιπόν υπήρχε μια εποχή που τις λύσεις που σήμερα σου
δίνει το διαδίκτυο σου τις έδιναν άνθρωποι που γνώριζαν το συγκεκριμένο που
ζητούσες. Δεν είχα Google είχα όμως ΚΚ, μια Νομικής φοιτήτρια και φίλη.
Από την ΚΚ ζήτησα και έλαβα. Έχω γράψει τα σχετικά
στην εγγραφή του παρόντος:
της Παρασκευής, 19 Σεπτεμβρίου 2008.
Τα εισαγωγικά λοιπόν, και αν τα προσέξατε, στους στίχους που
ανέβασα στο Facebook, την Τρίτη, 15 Ιουλίου, αυτό ακριβώς
υποδηλώνουν. Την από την ΚΚ μετάφραση.
Περάσαν τα χρόνια και την Τετάρτη, 26 Μαρτίου 2025
αγόρασα το βιβλίο «ΟΙ ΡΩΜΑΙΟΙ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΕΣ», της Mary Beard (Μπιρντ), σε μετάφραση του Ανδρέα Παππά, των εκδόσεων ΨΥΧΟΓΙΟΣ. Το βιβλίο
αυτό το διάβασα το πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου 2025.
Ήταν στη σελίδα τετρακόσια δεκαεπτά (417) του πιο πάνω
βιβλίου που συνάντησα και πάλι τους στίχους του Αδριανού. Λέγεται, λέει η
Μπιρντ, πως ο Αδριανός αρκέστηκε, λίγο πριν πεθάνει, να γράψει ένα ποίημα που
απευθύνεται στην ψυχή του. Ένα ποίημα που έχει να κάνει με την εσωστρέφεια, τη
μελαγχολία και τις μυστικιστικές τάσεις που χαρακτήριζαν τα τελευταία χρόνια
της ζωής του. Πρόκειται, βεβαίως, ακριβώς για το ποίημα που η Yourcenar χρησιμοποιεί σαν
προμετωπίδα στην μυθιστορηματική βιογραφία «Αδριανού Απομνημονεύματα», που εκδόθηκε το 1951.
Παραθέτω την μετάφραση του ποιήματος στο εν λόγω
βιβλίο (και χιλιοπαρακαλώ τον εκδότη να μου συγχωρήσει την παράβαση):
Ψυχούλα μου εσύ, αγαπημένη, που φτερουγίζεις
Του σώματός μου που σε φιλοξενεί συντρόφισσα
Εσύ που ετοιμάζεσαι να πετάξεις τώρα
Σε τόπους σκοτεινούς, παγωμένους γυμνούς
Τέρμα πια τα αστεία σου.
(Αν ρωτάτε τη γνώμη μου) Προτιμώ τη μετάφραση της ΚΚ.
Μιας και τη βρίσκω, όσο καταλαβαίνω, πιο κοντά στο πρωτότυπο.
Animula vagula blandula is the first line of a poem which appears in the Historia Augusta as the work of the dying emperor Hadrian.
It has been extensively studied and there are numerous translations.[1] The author of the Historia Augusta was disparaging but
later authors such as Isaac Casaubon were more respectful.[2]
Animula vagula blandula
Hospes comesque corporis
Quae nunc abibis in loca?
Pallidula rigida nudula
Nec ut soles dabis iocos
Poor little, wandering, charming soul
Guest and companion of my body,
What place will you go to now?
Pale, stiff, naked little thing,
Nor will you be making jokes as you always do.
It was translated by D. Johnston as follows:
Oh, loving Soul, my own so tenderly,
My life’s companion and my body’s guest,
To what new realms, poor flutterer, wilt thou fly?
Cheerless, disrobed, and cold in thy lone quest,
Hushed thy sweet fancies, mute thy wonted jest.
Some translators take the adjectives in line 4 as neuter plural,
agreeing with the word loca (places), but the majority take them as feminine singular,
describing the soul.
Metre
Each line is underlyingly an iambic dimeter (u – u – | u – u –), but in
lines 1 and 4 the first two long elements have been resolved into two short syllables, making tribrachs (u uu u uu | u – u –).
References
1.
Birley, Anthony (1997), "Epilogue: Animula vagula
blandula", Hadrian: The Restless Emperor, Psychology Press, pp. 301–307, ISBN 9780415165440
2.
Barb, A. A. (1950), "Animula Vagula Blandula …" (PDF), Folklore, 61 (1): 15–30, doi:10.1080/0015587X.1950.9717969, JSTOR 1257299
Να είσαστε Καλά
Και, όσο γίνεται, στα δροσερά!
Ένα κλικ μακριά οι Bee Gees
στο κλασικό “How Can You Mend A Broken Heart” [1971], σύνθεση των Barry και Robin Gibb:
19/07/2025
