1601. Τέταρτο από τα δώδεκα (. . . ἄμφω δ’ ἀλλήλων ἄνδιχα καιόμεθα)

Ένα τα βασικότερα καλά της ψηφιοποίησης κειμένων είναι η δυνατότητα αναζήτησης / ταξινόμησης. Στο πλούσιο, και εις τα τοιαύτα, διαδίκτυο, λοιπόν, έχω βρει κάποιους ιστότοπους στους οποίους υπάρχει το αρχικό / αρχαίο κείμενο των επιγραμμάτων της Ελληνικής Ανθολογίας (το μέγιστο τμήμα της οποίας αποτελεί η Παλατινή Ανθολογία (ΠΑ)). Με δεδομένη την αγάπη μου, κυριολεκτικά, στο Πέμπτο βιβλίο της ΠΑ το κείμενο των επιγραμμάτων της ήταν το πρώτο που κατέβασα από το διαδίκτυο και στη συνέχεια, με τη γνωστή σχολαστικότητά μου, μορφοποίησα.
 
Στη σημερινή εγγραφή επέλεξα να ανεβάσω το πέμπτο, κατά σειρά, επίγραμμα του πέμπτου αυτού βιβλίου. Τόλμησα μάλιστα, για πολλοστή φορά ομολογώ, και να το μεταφράσω με τις λίγες σχετικές γνώσεις που διαθέτω. 
 
Το μετέφρασα και μετά σκέφτηκα πόσες φορές έχω συναντήσεις τη λέξη «λύχνος», και τα παράγωγά της, στο βιβλίο αυτό. Πολλές! Ε!, εδώ που φτάσαμε, ας τις μετρήσω! Άνοιξα ευθύς το σχετικό αρχείο MS Word και αναζήτησα τη λέξη «λύχν». Την εντόπισα σε δώδεκα επιγράμματα.
 
Δεν δοκιμάζω, σκέφτηκα, και στο ChatGPD, που έχει, πλέον, για τα καλά εισχωρήσει (χωρίς και το «μέσα», που χρησιμοποιούν οι βαριά μορφωμένοι) στις ζωές μας; https://chatgpt.com/, λοιπόν και ερώτηση:
 
Σε πόσα επιγράμματα του Πέμπτου βιβλίου της Παλατινής Ανθολογίας εμφανίζεται η λέξη "λύχνος" και τα παράγωγά της;
 
Η απάντησή του:

Στο Πέμπτο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας (τα ερωτικά επιγράμματα), μέχρι στιγμής, εντοπίζεται μόνο ένα επίγραμμα στο οποίο εμφανίζεται η λέξη «λύχνος» (και τα παράγωγά της).
Πρόκειται για το επίγραμμα V 128 του Μάρκου Αργενταρίου, όπου στη φράση «μᾶρτυς ἐφ’ οἷς λύχνος ἐπεγράφετο» απαντάται συγκεκριμένα η λέξη «λύχνος» . Παράλληλα, υπάρχει και μελέτη με τον τίτλο “Έρως παραλύχνιος. Η παρουσία του λύχνου στο Ε΄ βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας”, η οποία υπονοεί ότι ίσως υπάρχει συγκεκριμένο ενδιαφέρον σε αυτήν την λέξη μέσα στο βιβλίο poiein.gr. Ωστόσο, δεν εντοπίσαμε άλλες εμφανίσεις της λέξης ή των παραγώγων της. Επομένως, με τα διαθέσιμα κείμενα, η λαξικογραφική/θεματική χρήση του ‘λύχνου’ φαίνεται περιορισμένη στο επίγραμμα V 128.
 
Βεβαίως και δεν καθόλου έμεινα ικανοποιημένος! Ματαξαναψάξε! του είπα. Το έπραξε. Βρήκε άλλα πέντε συνεχόμενα. Βρε χαζό!, του είπα, συνολικά είναι δώδεκα! Δεν μου έφερε αντίρρηση, μόνο έσκυψε το κεφάλι. Να μην τα πολυλογώ, τα βρήκαμε! Τόσο που μου ετοίμασε και τον σχετικό Πίνακα που ευθύς παραθέτω:

Παλατινή Ανθολογία, Βιβλίο Ε΄ – Επιγράμματα με «λύχνος»

Ἀ/Α	Ποιητής	Ἀρχή ἐπιγράμματος	Στίχος με «λύχνος»
5.4	Φιλόδημος	Ἀργυροπλόκοις μελίσσαις…	«…λύχνον ἐλαιηρῆς ἐκμεθύσασα δρόσου…»
5.5	Στατύλλιος Φλάκκος	Οὐ πιστῇ Νάπῃ…	«οὐ πιστῇ λύχνον Φλάκκος ἔδωκε Νάπῃ»
5.7	Ἀσκληπιάδης	Νὺξ ἱερὴ καὶ…	«νὺξ ἱερὴ καὶ λύχνε…»
5.8	Μελέαγρος	Νὺξ ἱερὴ καὶ…	δύο φορές «λύχνε» (στ. 1, 6)
5.128	Μᾶρκος Ἀργεντάριος	Πρὸς τὴν ἀγαπωμένην…	«…μάρτυς ἐφ’ οἷς λύχνος ἐπεγράφετο»
5.150	Ἀσκληπιάδης	Ἄφες, ὦ χρυσέη Νίκη…	«…τὸν λύχνον…»
5.165	Μελέαγρος	Τὰ τῆς νυκτός…	«κοιμάσθω μὲν λύχνος, ὁ δ’ ἐν κόλποισιν ἐκείνης…»
5.166	Μελέαγρος	Τί δὲ πάλιν, λύχνε…	«…ἢ νέος ἄλλος ἔρως, νέα παίγνια; μήποτε, λύχνε…»
5.191	(ἐπιγραφομένου Μελεάγρου)	(ἀρχὴ: ὦ νύξ…)*	περιέχει λύχνον (στ. 2)
5.197	—	Ἔτι δακρύω…	«μή πω μοι δάκρυα… ἔστε λύχνος ἐξίτω…»
5.263	Ἀγαθίας	Μὴ ποτέ, λύχνε…	«μήποτε, λύχνε, μύκητα φέροις…»
5.279	Ἀγαθίας	Ἤδη τρίτος ἄρχεται…	«…ὁ δὲ τρίτος ἄρχεται ἤδη / λύχνος ὑποκλάζειν…»

 
Κα αφού μάλλον σας έπρηξα, διότι σκασίλα σας για τα κωλύματά μου, παραθέτω το επίγραμμα με αύξοντα αριθμό πέντε (5) καθώς και τη μετάφραση της ταπεινότητάς μου:
 
5.5 ΣΤΑΤΥΛΛΙΟΥ ΦΛΑΚΚΟΥ
 
Ἀργύρεον νυχίων με συνίστορα πιστὸν ἐρώτων
οὐ πιστῇ λύχνον Φλάκκος ἔδωκε Νάπῃ,
ἧς παρὰ νῦν λεχέεσσι μαραίνομ’ ὁ τῆς ἐπιόρκου
παντοπαθῆ κούρης αἴσχεα δερκόμενος,
Φλάκκε, σὲ δ’ ἄγρυπνον χαλεπαὶ τείρουσι μέριμναι·
ἄμφω δ’ ἀλλήλων ἄνδιχα καιόμεθα.
 
Αργυρό λυχνάρι μάρτυρα πιστό νυχτερινών ερώτων 

μ’ έδωσε ο Φλάκος στην άπιστη Νάπη,
δίπλα στο κρεβάτι της οποίας, Φλάκε, μαραίνομαι τώρα
βλέποντας τα σε όλα τα πάθη υποκείμενα αίσχη της επίορκης κόρης,
εσένα δε άγρυπνο εξασθενούν χαλεπές φροντίδες· 

κι οι δυο, χωριστά ο ένας απ’ τον άλλο, καιγόμαστε.
 
Και για να δικαιολογήσω και το «Τέταρτο από τα δώδεκα» του τίτλου σημειώνω πως, στο παρόν ημερολόγιο, έχω ήδη ανεβάσει τρεις εγγραφές με επιγράμματα του πιο πάνω πίνακα, σε μεταφράσεις της ταπεινότητάς μου. Τις που ακολουθούν:
 
1077. . . .κοὐχ ἥκει [5.7]
 
1232. Φιλόδημος, Παλατινή Ανθολογία (Χωρίς Παραπομπές)
 [5.4]
 
1528. Σκολιών όρθρων κνίσματα δακρυχαρή [5.166]
 
Να είσαστε Καλά!
 
Ένα κλικ μακριά ο Γιάννης Πουλόπουλος στο «Από Έρωτα Πεθαίνουν Τα Κλαριά» [1969] των Γιάννη Γλέζου, Λευτέρη Παπαδόπουλου (απόδοση στίχων του Λόρκα) σε ενορχήστρωση του Νίκου Μαμαγκάκη:

25/08/2025