1156. Το Έβδομο Βιβλίο

Το πέμπτο είναι το πλέον αγαπημένο. Στην προπροηγούμενη εγγραφή αναφερθήκαμε στο ενδέκατο. Ήρθε, λοιπόν, η σειρά και για το έβδομο. Και για όσους, δεν ήδη, το αντιλήφθηκαν τα «πέμπτο», «ενδέκατο» και «έβδομο» αναφέρονται στα βιβλία τα οποία συναπαρτίζουν την Παλατινή Ανθολογία (Π.Α).

Κατά τη Βικιπαίδεια:

·     Το βιβλίο VII, από τα καλύτερα της Ανθολογίας, περιέχει 748 επιτύμβια επιγράμματα, πραγματικά ή φανταστικά, σε τάφους γνωστών και αγνώστων προσώπων.

Για μία πρώτη γνωριμία με το έβδομο, των «Επιτύμβιων Επιγραμμάτων», αυτό βιβλίο της Π.Α προμηθεύτηκα ένα αντίτυπο του βιβλίου «Ναυαγού Τάφος Ειμί» της Τασούλας Καραγεωργίου (Εκδόσεις Γαβριηλίδη, 2016, ISBN 978-960-576-542-2).

Το βιβλίο ξεκινά με «Προλεγόμενα», έκτασης τριών σελίδων, και περιλαμβάνει αρχαίο κείμενο και μετάφραση για 51, αν τα μέτρησα σωστά, επιγράμματα από το έβδομο βιβλίο. Παράλληλα, και για κάθε επίγραμμα, υπάρχει «εικαστική ανάγνωση» από τον Γιώργο Ξένο την οποία, μέρα που είναι και για να μη χαλάσουμε τις καρδιές μας, προτιμώ να αφήσω ασχολίαστη. Στο βιβλίο, σχήματος 16,4Χ24,2 τετραγωνικών εκατοστών, περιλαμβάνονται επίσης επτά σελίδες με «Σημειώσεις» και «Πίνακας Περιεχομένων».

Μεταφέρω, από τον ιστότοπο του Εκδότη, ένα απόσπασμα από τα «Προλεγόμενα» της μεταφράστριας:

Δεν είναι αλήθεια πως ό,τι αφορά τον θάνατο συνδέεται μόνον με συναισθήματα θλίψης. Τα επιτύμβια επιγράμματα από το έβδομο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας, που αφορούν ναυαγούς και ναυάγια, μέσα στη μελαγχολική τους πυκνότητα -καθώς, σε δύο ή τέσσερις ή έξι στίχους βιογραφείται ο νεκρός ναυαγός - φέρουν παράλληλα τα ευφρόσυνα δείγματα ενός ανθρωπισμού που απαντά στον αποτρόπαιο και κατά κανόνα πρόωρο θάνατο με ένα επιτύμβιο "σήμα". Πρόκειται για ένα νοερό κενοτάφιο που σε πείσμα της "τετρηχυίας" θάλασσας υψώνει μαγικά η αρχαία ελληνική ποίηση για να διασώσει ό,τι συνιστά το πρόσωπο του θαλασσοπνιγμένου: το όνομα, την ηλικία και ενίοτε την καταγωγή.

Μπορείτε να έχετε, μέσω You Tube, μια  «εικόνα» του βιβλίου: εδώ.

Και για αυτό το βιβλίο ισχύει το:

Λατρεύω τα βιβλία στα οποία δεν υπάρχει αυτό το απωθητικό “Απαγορεύεται να αντιγράψετε να . . . και να . . .”!

που πρωτοέγραψα (εδώ).

Πάμε, λοιπόν, να δούμε κάποια επιγράμματα που περιέχονται στο συγκεκριμένο βιβλίο:

7.282

Ναυηγοῦ τάφος εἰμί· σὺ δὲ πλέε· καὶ γὰρ ὅθ' ἡμεῖς

 ὠλλύμεθ', αἱ λοιπαὶ νῆες ἐποντοπόρουν.

                                                                    Θεοδωρίδου

Ναυαγού είμαι τάφος· μα εσύ το ταξίδι συνέχισε·

α, κι εμείς σαν χανόμασταν,

τ’ άλλα καράβια τη θάλασσα διέπλεαν

εγώ, αν μου επιτρέπετε, θα πρότεινα:

Ναυαγού τάφος είμαι· συ δε πλέε· γιατί και

όταν εμείς χανόμασταν, τα άλλα πλοία

θαλασσοπορούσαν

7.269

Πλωτῆρες, σῴζοισθε καὶ εἰν ἁλὶ καὶ κατὰ γαῖαν·

 ἴστε δὲ ναυηγοῦ σῆμα παρερχόμενοι.

                                                                     Πλάτωνος

Ναυτικοί, στην ξηρά και στη θάλασσα

είθε πάντα να σώζεσθε·

να θυμάστε πως μνήμα ενός ναυαγού προσπερνάτε.

7.292

Ἀλκυόσιν, Ληναῖε, μέλεις τάχα· κωφὰ δὲ μήτηρ

 μύρεθ' ὑπὲρ κρυεροῦ δυρομένη σε τάφου.

                                         Θέωνος Αλεξανδρέως

Ψαροπούλια μονάχα, Ληναίε, για σένα ενδιαφέρονται· και η μάνα σου μάταια κλαίει κι οδύρεται πάνω

   στον άδειο σου τάφο

7.505.1

Τῷ γριπεῖ Πελάγωνι πατὴρ ἐπέθηκε Μενίσκος

 κύρτον καὶ κώπαν, μνᾶμα κακοζοΐας.  

                                                             Σαπφούς

Στον ψαρά τον Πελάγωνα

Ο πατέρας Μενίσκος αφιέρωσε

Μία κύρτη και ένα κουπί· της άθλιας ζωής επιτύμβιο σημάδι.

Όπου κύρτη:

η (Α κύρτη) [κύρτος]

ψαροκάλαθο, αλιευτικό καλάθι με στενό λαιμό και με δολώματα, στο οποίο όταν μπουν τα ψάρια δεν μπορούν να βγουν

αρχ.

1. είδος κοσκίνου

2. κλουβί πτηνού.

7.270

Τούσδε ποτ' ἐκ Σπάρτας ἀκροθίνια Φοίβῳ ἄγοντας

 ἓν πέλαγος, μία νύξ, ἓν σκάφος ἐκτέρισεν.  

                                                                Σιμωνίδου

Σε αυτούς που απ’ τη Σπάρτη

ακροθίνια δώρα στον Φοίβο μετέφεραν

μία νύχτα, ένα πέλαγος, ένα καράβι

κτερίσματα πρόσφεραν.

όπου:

ἀκροθίνιον, το και ἀκροθίνια ή ἀκρόθινα, τα (Α) 1. το ανώτερο ή καλύτερο μέρος από έναν σωρό 2. τα πρώτα γεννήματα τού αγρού, οι απαρχές 3. το καλύτερο μέρος τών λαφύρων που προσφέρονταν στους θεούς 4. φρ. «ἀκρόθινα πολέμου» οι Ολυμπιακοί αγώνες …

Θα σταματήσω εδώ και θα ομολογήσω ότι για κάποια σημεία των πιο πάνω μεταφράσεων έχω απορίες (όπως π.χ. γιατί το «κρυερός» μεταφράζεται σαν «άδειος), για να θέσω το ζήτημα «κομψά». Επίσης διερωτώμαι γιατί στις «Σημειώσεις» δεν δίνεται η ερμηνεία λέξεων όπως π.χ. «κύρτη» και «ακροθίνιο» και υποχρεώνεται ο αναγνώστης να ψάχνει. . .

Λοιπόν, επειδή κάτι δεν μου πήγαινε καλά με την  τελευταία μετάφραση, το έψαξα! Για το συγκεκριμένο επίγραμμα ο David A. Campbell παραθέτει την ακόλουθη μετάφραση

These men, when bringing the firstfruits from Sparta to Phoebus, one sea, one night, one ship brought to the grave.

ή, σε πρόχειρη μετάφραση:

Αυτούς τους άντρες, όταν έφερναν τα ακροθίνια από την Σπάρτη στον Φοίβο, ένα πέλαγος, μια νύχτα, ένα πλοίο τους έφερε στον τάφο.

Όπου τα ακροθίνια με την έννοια «2. τα πρώτα γεννήματα τού αγρού, οι απαρχές» που πιο πάνω αναφέραμε. Αν μη τι άλλο βγαίνει νόημα!

Περισσότερες πληροφορίες για το “firstfruits” και εδώ.

Να είσαστε Καλά,

Καλή Εβδομάδα!

Ένα κλικ μακριά η Λαμπρινή Καρακώστα στο τραγούδι «Γαλάζια Σκόνη» σε μουσική Σωκράτη Μάλαμα και στίχους Γιώργου Κλεφτογιώργου από το άλμπουμ «Κάτοπτρα» του πρώτου:

25/03/2018