1150. Ανθολογία Παγκοσμίου Ποιήσεως, Άρης Δικταίος

Μία καλή φίλη, η ΜΠ, γνωρίζοντας την αγάπη μου στα βιβλία, είχε την έμπνευση να θέσει στη διάθεσή μου τρία μικρά χαρτοκιβώτια γεμάτα βιβλία. Βιβλία που προερχόντουσαν από τη βιβλιοθήκη συγγενούς της και θα κατάληγαν στην ανακύκλωση. Τα χαρτοκιβώτια αυτά τα παρέλαβα την Πέμπτη, 21 Δεκεμβρίου 2017.  Από το περιεχόμενό τους κράτησα, τελικά, δεκατρία βιβλία. Ποίηση, μυθολογία και κάποια με κείμενα αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Τα υπόλοιπα τα έδωσα στα παιδιά μου για να διαλέξουν όσα ήθελαν και να πάνε τα υπόλοιπα  στην ανακύκλωση.

Τα βιβλία στα χαρτοκιβώτια ήταν παλιά, τα περισσότερα από τη δεκαετία του 60, και το έδειχναν! Τα περισσότερα, επίσης, ήταν σχολιασμένα από τον αναγνώστη, ή τους αναγνώστες τους, με υπογραμμίσεις, διαγραφές και . . . σχόλια μερικές φορές με κόκκινο μολύβι. Σχολιάζω κι εγώ, πάντοτε με μολύβι HB, τα βιβλία που διαβάζω και έτσι είχα την ευκαιρία να πάρω μια δόση του τι εντύπωση δημιουργούν τα σχολιασμένα αντίτυπα. Έχω, λοιπόν, την εντύπωση ότι οι μελλοντικοί κάτοχοι των βιβλίων μου θα, ελαφρώς ελπίζω, μουρμουρίσουν για τις υπογραμμίσεις και τα σχόλιά μου.

Ένα από τα δεκατρία βιβλία που κράτησα ήταν και αυτό που έδωσε τον τίτλο στην παρούσα εγγραφή. «ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΙΗΣΕΩΣ 2500 Π.Χ. - 1960» του ΑΡΗ ΔΙΚΤΑΙΟΥ, λοιπόν, από τον Εκδοτικό Οίκο Γ. ΦΕΞΗ (Αθήναι 1960), στη σειρά «ΝΕΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΕΞΗ». Ένας εναλλακτικός τίτλος της συλλογής εμφανίζεται στο τέταρτο φύλλο του τόμου. Ο ακόλουθος:

«Σ’ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΠΟΛΥΤΟΥ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΙΗΣΕΩΣ».

Το βιβλίο είναι ογκώδες, αριθμεί 694 σελίδες, και περιλαμβάνει τα πιο κάτω εισαγωγικά κείμενα:

«Πρόλογος», έκτασης οκτώ σελίδων,

«Μεταφραστική», έκτασης έξι σελίδων και

 «Ο Μύθος της Ποιήσεως», έκτασης δεκαέξι σελίδων

Το κύριο σώμα του βιβλίου περιλαμβάνει τις δέκα ενότητες που ακολουθούν:

I.                Ο ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ

  II. Η ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ  

 III. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΩΝ ΑΡΧΩΝ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ

  IV. Η ΜΕΤΑΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ

   V. Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΠΟΙΗΣΕΩΣ

  VI. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ Ή Ο ΗΛΙΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΓΗΝ

 VII. ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΛΑΣΙΚΟ ΙΗ' ΣΤΟΝ ΡΟΜΑΝΤΙΚΟ ΙΘ' ΑΙΩΝΑ

VIII. Ο ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ

  IX. Η ΠΟΙΗΣΗ ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟ

   X. ΣΧΟΛΕΣ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΑ ΤΟΥ Κ' ΑΙΩΝΑ

Από το βιβλίο αυτό, λοιπόν, διάλεξα και αντιγράφω για εσάς τα που ακολουθούν:

ΥΜΝΟΣ ΤΟΥ ΚΥΝΗΓΙΟΥ

Ω Χάιτσι Άιμπιμπ, παππούλη μας,

ας είμαι ευτυχισμένος!

Δώσε μου αγρίμια,

κάνε να βρω μέλι και ρίζες

για να μπορώ να σε τιμήσω πάλι!

Μη και δεν είσαι

παππούλης μας, Χάιτσι Άιμπιμπ;

(Ο Προφορικός Λόγος, Από τη Μαγεία στο Τραγούδι, Αφρική, Οττεντότοι, Ν. Αφρική – Σελίδα 41)

Η ΚΟΡΗ

Σαν τη μάνγκα, είμαι, στο δέντρο της απάνω.

Ο βοριάς, ο νοτιάς, ο απηλιώτης, δώθε-κείθε,

δώθε και κείθε με χορεύει στο κλαδί μου.

Μια μέρα, ξαφνικά, θα πέσω από το δέντρο,

μα σε ποια χέρια μου μέλλεται, άραγε, να πέσω;

(Ο Προφορικός Λόγος, Από τη Μαγεία στο Τραγούδι, Ασία, Ινδονησία – Σελίδα 83)

Ο ΟΜΟΡΦΟΣ ΚΥΡΙΟΣ

Ω, Κύριε, εσύ, με την όμορφην όψη,

που με περίμενες στη γωνιά του δρόμου!

Αλλοίμονο, γιατί μαζί σου να μην έρθω. . .

Ω, Κύριε, εσύ, με την όμορφη μέση,

που με περίμενες στου σπιτιού την πόρτα,

αλλοίμονο, γιατί μαζί σου να μην έρθω. . .

Με λουλουδερή ρόμπα, με απλή ρόμπα,

με λουλουδερή φούστα, με απλή φούστα,

πάμε, κύριοι, πάμε, κύριοι, μην αργούμε,

με το αμάξι σας πάρτε με μαζί σας!

Με λουλουδερή φούστα, με απλή φούστα,

με λουλουδερή ρόμπα, με απλή ρόμπα,

πάμε, κύριοι, πάμε, κύριοι, μην αργοπορούμε,

στο σπίτι σας με το αμάξι σας οδηγήστε με!

(Η Αρχαϊκή Εποχή της Ποιήσεως, Η Αρχαία Ανατολή, Κινέζοι – Σελίδα 230)

2

Κείνος ο άντρας, που αντίκρυ σου κάθεται,

με Θεό μοιάζει, θαρρώ· με λαχτάρα

αγροικά τη φωνή σου, όταν, δίπλα του,

                              θα μιλήσεις

ή θα γελάσεις γλυκά: έτσι στο στήθος μου,

την καρδιά μου σπαράζεις· και σβήνει

η φωνή μου αν γυρίσω το βλέμμα μου

                           στη μεριά σας.

Τότε η γλώσσα μου σάμπως να κόβεται,

το κορμί μου φωτιά, ως να το καίει,

θαμπωμένα, δε βλέπουν τα μάτια μου,

                         τ’ αυτιά μου βουίζουν,

περιχύνει με ιδρώς, τρέμω ολόκληρη,

κι απ’ το χόρτο πιο πράσινη, τόσο

που, θαρρώ, λίγο ακόμα κι ο θάνατος

                           θα με πάρει.

(Η Γένεση των Αρχών της Κλασικής Ποιήσεως, Ελλάς, Σαπφώ, Μέλη – Σελίδα 283)

DICERE CUM CONOR. . .

Αν ήθελα να πω ό,τι περιμένω

από σένα, τα λόγια θ’ απόφευγαν

τα χείλη μου: το στήθος μου μαζεύει

και στέκω εκεί χλωμός και του θανάτου

δοσμένος, ξαφνικά, από τη ντροπή μου.

(Η Γένεση των Αρχών της Κλασικής Ποιήσεως, Valerius Aedituus – Σελίδα 316)

ΕΠΙΚΛΗΣΗ

Ό,τι στον κόσμο τούτο είναι δικό μου

παρακαλώ, δώσε το στους εχθρούς μου!

Ό,τι στον ουρανόν είναι δικό μου,

στους φίλους μου, παρακαλώ Σε, δώσ’ το!

Σε μένα αρκεί το πρόσωπό σου μόνο!

(Κ Ποίηση του Ισλάμ, Οι Άραβες,  Ο Σουφισμός, Rabia Al-Adawiya – Σελίδα 349)

ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΠΡΙΓΚΗΠΙΣΣΕΣ

Στη χώρα του Σιμ, τρεις πριγκήπισσες

νέες και όμορφες

κάθονται σε λευκό ακρογιάλι.

Με το βλέμμα γυρεύουνε μια βάρκα

που απ’ τον ορίζοντα πέρα θα τις οδηγήσει

σ’ ένα νησί, που χωρίς άλλο υπάρχει,

κι όπου οι γυναίκες είναι ευτυχισμένες.

Η θάλασσα είναι γαλάζια.

Στη χώρα του Σιμ, τρεις πριγκήπισσες

Που πια νέες και όμορφες δεν είναι,

Κλαίνε όρθιες σε λευκό ακρογιάλι.

Η θάλασσα είναι γαλάζια.

Στη χώρα του Σιμ, τρεις πριγκήπισσες

γριές κι άφωνες

στις φτέρνες του κάθονται σε λευκό ακρογιάλι.

Παίζουν με την άμμο και με την άμμο

λούζουν τα μαλλιά τους,

θαρρώντας πως οι κόκκοι είναι της άμμου

λουλούδια.

Η θάλασσα είναι γαλάζια.

(Αναδρομές στην ποίηση της Κίνας, Hsueh-Peng – Σελίδα 369)

ΤΟ ΦΙΛΙ

   Αχ, πεθαίνω! Και να με γλυτώσει

φάρμακο δεν υπάρχει πια κανένα·

μονάχα, ξαφνικά αν θα σου ’παιρνα ένα

φιλί, αυτό θα μπορούσε να με σώσει.

   Θα το πάρω, δεν μπορώ πια. Την τόση

φοβούμαι οργή σου και δεν θα το κάνω.

Σκληρά, λοιπόν, θα πρέπει να πεθάνω

πλάι στη γιατρειά που ένα φιλί θα δώσει;

   Τρέμω για το κακό, που είναι καλό μου:

Να το πάρω; Όχι; Θε μου, τι να κάνω;

Χίλιοι αγώνες σαλεύουν το μυαλό μου.

   Αργώ και πιο γοργό το τέλος φέρνω.

Θα το πάρω! Αλλ’ όχι, όχι! Δεν το παίρνω,

μην οργιστείς. Προτιμώ να πεθάνω!

(Αναγέννηση ή Ο Ήλιος Περί την Γην, Γαλλία, Philippe Desportes – Σελίδα 431)

    Για το βράδυ και τη ζωή μου

    Σημαίνει η καμπάνα. Το ξέρω

Και χαίρομαι τη δροσιά του σούρουπου.

(Αναδρομές στην Ποίηση της Άπω Ανατολής, Ιαπωνία, Χάι-Κάι, Kobayashi Issa, Σελίδα 459)

ΤΟΠΙΟ

Το λευκό χιόνι κάτω από της λευκής σελήνης

το φως, λευκαίνει όλον τον κόσμο. Μες στη νύχτα

τη βαθιά, στο βάθος του βουνού, βυθίζεται κάποια

φιλέρημη ψυχή, βαθιά σα νύχτα και λευκή σα χιόνι.

(2. Κορέα, Kim-Byung-Yun, Σελίδα 467)

Η ΒΡΟΧΗ

Βροχή δακρύων υπήρξα, πυκνή και καθάρια,

στ’ αγροτικά και ουράνια παιδικά μου χρόνια,

στα νειάτα μου με τις ανοησίες και τις κορφές,

στ’ αντρικά χρόνια μου: ηλικία της ήττας.

Πυκνή και καθάρια η βροχή των δακρύων μου υπήρξε.

(Ο Ρομαντισμός, Πολωνία, Adam Mickiewicz – Σελίδα 575)

GREEN

Ιδού άνθη και φυλλώματα και οπώρες και κλαδιά

κ’ ύστερα, ιδού η καρδιά μου, που για σας χτυπάει.

Μην την ξεσκίσετε στα δυο σας χέρια τα λευκά

και, στα τόσο ωραία μάτια σας, γλυκά ας φεγγοβολάει.

το σεμνό Τώρα. Εγώ έρχομαι κάθυγρος απ’ τη δρόσο,

που οι αύρες, στην κόμη μου, οι αυγινές θα κρουσταλιάσουν

την κούρασή μου αφήστε με μπροστά σας να ξαπλώσω:

στη ρέμβη της οι ωραίες στιγμές θα την αναγαλλιάσουν.

Αφήστε το κεφάλι μου στο νέο πάνω σας στήθος,

που εντός του ακόμα τα στερνά φιλιά σας αντηχούν,

ν’ αναπαυτεί απ’ την αγαθή τη θύελλα, μες στο βύθος

του ύπνου, αφού και τα μάτια σας αγάλια-αγάλια κλειούν.

(Η Ποίηση Μετά τον Ρομαντισμό, Γαλλία, Οι Καταραμένοι Ποιητές: Paul Verlaine – Σελίδα 613)

Θα ήθελα, πριν κλείσω και αυτή την εγγραφή με το γνωστό «Ένα κλικ μακριά. . .», να μιλήσουμε λίγο για το “DICERE CUM CONOR. . .” του Valerius Aedituus.

Ερευνώντας, στο διαδίκτυο για την μετάφραση του “Dicere cum conor” κατέληξα σε ένα αρχείο PDF με τίτλο “A Latin Lover in Ancient Rome”, The Ohio State University Press Columbus,  και συγγραφέα τον W. R. Johnson. Παραθέτω το σχετικό απόσπασμα από την όγδοη σελίδα του εν λόγω αρχείου PDF:

It is also Gellius who happens to quote, in the same passage, three more erotic epigrams, glittering fragments of early Roman Alexandrianism, two of them, by Valerius Aedituus, the other by Porcius Licinius, neither of whom are otherwise known to us. Here is Aedituus:

dicere cum conor curam tibi, Pamphila, cordis,

quid mi abs te quaeram, verba labris abeunt,

per pectus manat subito mihi sudor;

sic tacitus, subidus, dum pudeo, pereo.

When I, Pamphilia, struggle to express

To you my heart’s unease or tell you what

I’m asking, begging, of you, my tongue thickens,

All at once my chest with sweat is moist,

Mute as a stone, crazed as a bitch in heat,

Amazed, ashamed, I perish where I stand.

(The free translation of the final two verses is perhaps justified in part, given a text troubled with its dubious repetition of the rare word, subidus.)

Μεταφράζω, πρόχειρα, από τα Αγγλικά:

Είναι, επίσης, ο Γέλλιος ο οποίος μνημονεύει, στο ίδιο εδάφιο, τρία επιπλέον ερωτικά επιγράμματα, σπαράγματα που ακτινοβολούν πρώιμο Ρωμαϊκό Αλεξανδρισμό, δύο από τα οποία του Valerius Aedituus, και το άλλο του Porcius Licinius, κανένας από τους οποίους δεν μας είναι γνωστός με άλλο τρόπο. Ιδού το του Aedituus:

Όταν, Παμφίλη, μοχθώ να σου εκφράσω

Της καρδιάς μου την ανησυχία ή να σου πω

Τι ζητώ, εκλιπαρώντας, από εσένα, η γλώσσα μου μπερδεύεται

Αίφνης το στήθος μου μουσκεύει στον ιδρώτα

Βουβός σαν πέτρα, κομματιασμένος από ερωτική επιθυμία,

Αποσβολωμένος, γεμάτος ντροπή, εκεί που στέκω χάνομαι.

(Η ελεύθερη μετάφραση των δύο τελευταίων στίχων ίσως δικαιολογείται, εν μέρει, δεδομένου ενός κειμένου συσκοτισμένου από την αμφίβολη επανάληψη της σπάνιας λέξης, subidus.)

Αναζητώντας πληροφορίες για το «αμφίβολο» subidus, που σιγά να μην το άφηνα να περάσει έτσι, στο διαδίκτυο οδηγήθηκα στο κείμενο της εικόνας που ακολουθεί:

Όπως και να έχει, είναι φανερό ότι η μετάφραση που παραθέτει ο Άρης Δικταίος πολύ μικρή σχέση έχει με τη μετάφραση του W. R. Johnson. Είναι φανερό ότι ο πρώτος έχει αυθαιρετήσει! Και όμως! Το αποτέλεσμα είναι, θα έλεγα, υπέρ της ποιήσεως (το «ποιήσεως» για να προσαρμοστώ στο 1960)! Πολύ αμφιβάλλω, θέλω να πω, για το ότι αν είχα μπροστά μου τη μετάφραση μου, της μετάφρασης του W. R. Johnson, θα την διάλεγα για να την συμπεριλάβω στην παρούσα εγγραφή. . .

Αν τα καταφέρατε και φτάσατε μέχρι εδώ καιρός να απολαύσετε το «ένα κλικ μακριά» τραγούδι που ακολουθεί. Το δικαιούστε!

19/02/2017