1476. Tomás Nevinson (έως τη Σελίδα 149)

Στην εγγραφή της Κυριακής, 11 Ιουνίου 2023, αναφέρθηκα στο τελευταίο μυθιστόρημα του, τόσο πρόωρα και άδικα χαμένου, Ισπανού συγγραφέα Χαβιέρ Μαρίας. Τίτλος της εγγραφής αυτός του μυθιστορήματος: «1469. Tomás Nevinson» (χωρίς το 1469, βεβαίως).

 

Στην παρούσα εγγραφή θα παραθέσω την, ερασιτεχνική εντελώς, μετάφραση, από την ταπεινότητά μου, κάποιων αποσπασμάτων τα οποία επισήμανα διαβάζοντας το βιβλίο. Ομολογώ πως η ανάγνωση κειμένων του Χαβιέρ Μαρίας, μεταφρασμένων, βεβαίως, στα Αγγλικά από την πανάξια -κατά τη γνώμη μου- Margaret Jul Costa, μου προκαλεί την επιθυμία να καταπιαστώ να τα μεταφράσω. Αρκετές φορές, μερικώς έστω, ενδίδω.

 

Προσωπικά βρίσκω αρκετά δύσκολα τα Αγγλικά της Costa (με εξεζητημένες, ίσως, λέξεις και ιδιωματισμούς) και γι’ αυτό περισσότερο γοητευτικά. Προσπάθησα, με τον καύσωνα συντροφιά, να κάνω το καλύτερο δυνατό. Ζητώ τη συμπάθειά σας για το αποτέλεσμα.

 

Επιτρέψτε μου να παραθέσω, μεταφρασμένο στα Ελληνικά, το κείμενο που εμφανίζεται στο αριστερό «αφτί» του καλύμματος, του αντιτύπου μου, για να μπούμε στο κλίμα:

 

Ο συνταξιοδοτημένος κατάσκοπος Tomás Nevinson -κάποτε πράκτορας της Βρετανικής Μυστικής Υπηρεσίας, ο οποίος τώρα ζει μια ήσυχη ζωή στη γενέτειρα του Μαδρίτη- προσεγγίζεται από τον πρώην χειριστή του,  Bertram Tupra, με μία προσφορά να τον επαναφέρει στην ενεργό δράση για μία τελευταία αποστολή.

 

Η αποστολή: να λειτουργήσει και πάλι σαν μυστικός πράκτορας, σε μία μικρή Ισπανική πόλη, προκειμένου να ανακαλύψει ποια από τις τρεις γυναίκες που μετακινήθηκαν εκεί μια δεκαετία πριν είναι στην πραγματικότητα μια τρομοκράτισσα εκπαιδευμένη από τον IRA (Ιρλανδικό Τρομοκρατικό Στρατό), κυνηγημένη μετά την επιτυχή εκτέλεση αρκετών θανατηφόρων επιθέσεων.

 

Όλα τα σχετικά με την αποστολή είναι ομιχλώδη, από το ποιος ακριβώς είναι επικεφαλής μέχρι το ερώτημα του ποια «δικαιοσύνη» θα χρειαστεί να απονείμει ο Nevinson από τη στιγμή που θα ξεσκεπάσει την τρομοκράτισσα. Αλλά, δελεασμένος από το κάλεσμα να επιστρέψει στα πράγματα, αποδέχεται την αποστολή.

 

Ο Nevinson σύντομα εμπλέκεται στενά με κάθε μία από τις τρεις γυναίκες. Πώς – ή ποια- να διαλέξει ανάμεσά τους; Κάτω από αυξανόμενη πίεση, θα πρέπει να επιλέξει, και κατόπιν να δράσει. . .

 

Χαρτογραφώντας ένα κόσμο στον οποίο σωστό και λάθος, καλό και διαβολικό, είναι ανεπανόρθωτα συγκεχυμένα, ο Χαβιέ Μαρίας μας παίρνει σ’ ένα ταξίδι σπάνιας και αξέχαστης αγωνίας σε αυτό, το τελευταίο μυθιστόρημά του που γράφτηκε πριν τον πρόωρο θάνατό του.

 

Πάμε!

 

Σελίδα 20

 

Όπως βλέπεις, το να σκοτώνεις δεν είναι τόσο ακραίο ή δύσκολο ή άδικο εάν γνωρίζεις ποιον σκοτώνεις, ποια εγκλήματα έχει διαπράξει ή έχει ανακοινώσει πως πρόκειται να διαπράξει, από πόσους εφιάλτες θα προστατεύσεις τους ανθρώπους, πόσες αθώες ζωές θα σωθούν  σε αντάλλαγμα ενός μόνο πυροβολισμού, ενός στραγγαλισμού ή μερικών μαχαιριών, διαρκεί μόνο λίγα δευτερόλεπτα και μετά έχει γίνει, έχει τελειώσει κι εσύ συνεχίζεις -πραγματικά σχεδόν πάντα συνεχίζεις, οι ζωές είναι μερικές φορές πολύ μεγάλες και τίποτα ποτέ δεν σταματά ολοκληρωτικά- υπάρχουν περιπτώσεις που η ανθρωπότητα ανασαίνει ευκολότερα και χειροκροτεί ακόμα, και νιώθει πως ένα μεγάλο βάρος έχει αφαιρεθεί από τους ώμους της, όταν αισθάνεται ευγνώμων και ελαφρύτερη και ασφαλέστερη, χαρούμενη και απελευθερωμένη χάρη σε μία δολοφονία, εν συντομία ευτυχής.

 

Σελίδα 55

 

Πιστεύω πως η συσσώρευση εγκλημάτων έχει μία αναισθητική ή ίσως ναρκωτική συνέπεια: γι’ αυτούς που ακόμα έχουν κάποιες εκλάμψεις συνείδησης, είναι ευκολότερο να διαχειριστούν ένα ολόκληρο πλήθος από θανάτους από μόλις έναν ή δύο, γιατί έρχεται μια στιγμή που η συνείδησή τους δεν μπορεί πια να διατηρήσει αυτούς τους τεράστιους αριθμούς, η χωρητικότητά της δεν είναι απεριόριστη, και συνεκδοχικά χάνει την επαφή, υπερχειλίζει, νίπτει τας χείρας της για το όλον. Οποιοσδήποτε υπεύθυνος για το θάνατο άλλων ανθρώπων σαν κτήνη επί σφαγή δεν έχει χρόνο να παρατηρήσει μεμονωμένα άτομα ή να κατεβάσει τα ρολά ένα ένα, και έτσι αυτοί οι άνθρωποι γίνονται μια απλή κηλίδα, επιχρισμένη με το μη πραγματικό, ένας αριθμός, ένα κομμάτι σάρκας, και όσο πιο μεγάλος ο αριθμός και πιο βαριά η σάρκα, τόσο περισσότερο η αίσθησή τους ενοχής γίνεται αδρανής, βυθισμένη, και εξαφανίζεται εντελώς όταν δεν μπορεί πλέον να τα βγάλει πέρα. Η συσσώρευση θανάτων είναι προφανώς η μόνη διέξοδος για τους εγκληματίες μαζών, είτε είναι δικτάτορες, τρομοκράτες, υπουργοί που κηρύττουν αχρείαστους πολέμους ή οι στρατηγοί που τους συμβουλεύουν ή τους παρακινούν. Αυτός είναι ο λόγος που θα πρέπει να εξολοθρευθούν, γιατί συνεχίζουν να προσθέτουν ολοένα και περισσότερους θανάτους και δεν θα σταματήσουν ποτέ.

 

Σελίδα 63

 

Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει σε τόσα πολλά μυθιστορήματα και σε ταινίες, ούτε καν ο προδομένος δεν μπορεί να διατηρήσει τη μόνιμη ένταση που προκάλεσε το μίσος και την επιθυμία για εκδίκηση που παραμένει ανικανοποίητη. Ακόμα και κάποιος αποφασισμένος ποτέ να μη λησμονήσει θα καταλήξει τελικά να μισοξεχάσει, γιατί το να πράξει διαφορετικά θα ήταν το ισοδύναμο του να αναλώνεται από φλόγες κάθε μέρα για χρόνια και χρόνια,  και ούτε ο πιο σκληρόκαρδος από τους άντρες μπορεί να αντέξει κάτι τέτοιο. Έτσι αν σ’ ένα θύμα ειπωθεί πως ο συγκεκριμένος θύτης του έχει πεθάνει, θα παραμείνει, για κάποιο χρονικό διάστημα, αμετάπειστος και θα προσπαθήσει να εξακριβώσει αν αυτό αληθεύει, αλλά στην πραγματικότητα όντως τείνει να πιστέψει αυτά τα νέα απλά γιατί έτσι τελικά μπορεί να προχωρήσει παρακάτω και, που και που, να κοιμάται. Οι άνθρωποι μεγαλώνουν και κουράζονται, και είναι βασικά ευγνώμονες αν δεν έχουν να σβήνουν τις εσωτερικές τους πυρκαγιές, και να σκέφτονται αυτό που τους κατακαίει. Αν πραγματικά τα καταφέρουν να αποδεχθούν πως ο εχθρός τους είναι με ασφάλεια κάτω από το χώμα, δεν θα νοιάζονται, στο τέλος,  και πολύ για το ότι δεν είχαν καμία συμμετοχή σ’ αυτόν τον θάνατο, και δεν έσκαψαν οι ίδιοι τον τάφο του εχθρού τους.

 

Σελίδα 78

 

«Ναι», είπα σαρκαστικά, «μάλλον σαν δύο ανθρώπους που έχουν από κοινού διαπράξει ένα έγκλημα. Ο καθένας γνωρίζει για το τι είναι ικανός ο άλλος και έχουν χάσει κάθε σεβασμό ο ένας για τον άλλον. Έχουν δει ο ένας τον άλλος δίχως μάσκες και φτιασίδια. Είναι το είδος του δυσάρεστου δεσμού που δεν προσκαλεί ούτε για αναπολήσεις ούτε για κατευνασμό της καρδιάς. Το άλλο πρόσωπο είναι περισσότερο σαν ένας καθρέφτης που αποφεύγεις να κοιτάξεις. Κι αν πραγματικά δεις τον εαυτό σου να αντανακλάται γρήγορα στρέφεις αλλού το βλέμμα με μία αίσθηση αποστροφής. Και δε γνωρίζω από που έρχεσαι. Μπορώ μόνο να υποθέσω.»

 

Σελίδα 112

 

Στους πραγματικούς δράστες -τούς βασικούς ένοχους εάν επιθυμείς- επιβλήθηκαν μεγάλες ποινές φυλάκισης. Αυτό συνέβη με αυτόν που έδωσε την τελεσίδικη εντολή, τον Santi Petros, τον αρχηγό τότε της ομάδας. Κάποιοι εξέτισαν την ποινή στην Ισπανία, άλλοι στη Γαλλία. Αν, για κάποιο έγκλημα που διαπράχτηκε, θα έπρεπε να αναζητήσεις ποιοι είχαν συμμετάσχει ή βοηθήσει με κάποιο τρόπο, είτε από πρόθεση είτε όχι, είτε γνωρίζοντας είτε όχι, ή που είχαν παρέξει, ή από απροσεξία αποκαλύψει κάποια ζωτική πληροφορία· ή που είχαν δώσει καταφύγιο μια νύχτα σε κάποιο συγγενή ή γείτονα μη γνωρίζοντας το τι είχαν έρθει να κάνουν  ή τι θα έκαναν το επόμενο πρωινό στην πόλη τους ή το χωριό· ή ποιοι είχαν δανείσει χρήματα σε κάποιον φίλο με δυσκολίες, ή είχαν δωρίσει τις οικονομίες τους σε μία MHKYO ή την ενορία, πιστεύοντας πως βοηθούν κάποιον σε δυσχέρεια ή σώζουν κάποια παιδιά που λιμοκτονούν ή κάποιους φτωχούς, ναυαγισμένους πρόσφυγες· ή κάποιους που είχαν δανείσει σε κάποιον ένα κατσαβίδι ή κάποια κόλλα ή πετρέλαιο ή σαπούνι ή καρφιά -ακόμα και ένα μικρό πιρούνι- ποτέ μη υποθέτοντας γιατί χρειαζόντουσαν αυτά  ή πώς επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν· τότε προφανώς η μισή ανθρωπότητα θα μπορούσε να ιδωθεί σαν συμμέτοχη ή δράστρια.

 

Σελίδα 147

 

Η δικαιοσύνη είναι άτοπη, μια φαντασίωση, αδύνατη. Ενεργούμε σαν η δικαιοσύνη να υπήρχε και ευχαρίστως τη διαμοιράζουμε όταν δεν μπορεί να υπάρξει καμία δικαιοσύνη. Το να αποδεχόμαστε τους άνευ νοήματος κανόνες της  είναι άλλο ζήτημα, είμαστε υποχρεωμένοι να κάνουμε κάτι για να διατηρήσουμε την παρουσία της. Αλλά δεν είμαι βέβαιος. Αν αυτή η γυναίκα πέρασε τα τελευταία δέκα χρόνια της ζωής της έχοντας αποσυρθεί εντελώς απ’ αυτόν τον κόσμο, και αναμφίβολα έχοντας επίσης κρυφτεί από τους τρομοκράτες συντρόφους της. . . Προφανώς δεν επιθυμεί να δει ούτε το παραμικρό ίχνος παρουσίας τους, παρόλο που αυτοί προφανώς είναι τόσο πρόθυμοι να τη βρουν όσο κι εσύ, προκειμένου να την εκδικηθούν γιατί τους γύρισε την πλάτη, γιατί είναι μια λιποτάκτης, ή απλά πολύ αποκαρδιωμένη, ποιος γνωρίζει. Αλλά αν  δεν είναι πλέον το πρόσωπο που ήταν, εάν τώρα είναι το πρόσωπο που είναι σ’ αυτήν την επαρχιακή πόλη, είμαστε διατεθειμένοι να την ξεπαστρέψουμε, έτσι απλά; Τι πειράζει αν το νόμιμο χρονικό διάστημα για την παραγραφή των εγκλημάτων της δεν έχει ακόμα παρέλθει; Αν υπάρχει ένα νομοθέτημα περιορισμών για τα εγκλήματα τρομοκρατίας τότε. . .

Σελίδα 149

 

Το θεωρούμε δεδομένο πως από πάντα έχουν υπάρξει εγκλήματα, τα οποία αποτελούν αναπόφευκτο τμήμα του κόσμου, και κάθε εποχή είχε τα δικά της εγκλήματα και ήταν στο χέρι των τότε ανθρώπων να τα τιμωρήσουν. Εάν απέτυχαν να το πράξουν, αυτό δεν έχει να κάνει σε τίποτα με αυτούς που ακολούθησαν, έχουμε τα δικά μας εγκλήματα να διαχειριστούμε. Η ολική ποσότητα είναι τόσο αχανής που δεν θα μπορούσαμε να τα βγάλουμε πέρα. Αυτός είναι ο λόγος, που στις εποχές που οι άνθρωποι πίστευαν, το άφηναν ολοσχερώς στην Τελική Κρίση. Ήταν σίγουροι πως ο Θεός θα τα ξεδιάλυνε όλα και γνωρίζει ποιες πράξεις άξιζαν να καταδικαστούν και ποιες ήταν δικαιολογημένες· καθώς επίσης ποιοι είχαν ειλικρινά μετανοήσει για να τους σώσει. Ήταν ένας πιο ήπιος κόσμος, στον οποίο προσδοκούσαμε πως η δικαιοσύνη του Θεού θα έφτανε σε εκείνα τα σημεία που η ανθρώπινη δικαιοσύνη αδυνατούσε.

 

Μακάρι, κάποια στιγμή, το μυθιστόρημα αυτό να μεταφραστεί (και) στα Ελληνικά. Θα χαρώ και θα σπεύσω να αγοράσω ένα, στα Ελληνικά, αντίτυπό του.

 

Να είσαστε Καλά,

Και Δροσερά!

 

Έναν κλικ μακριά οι Gipsy Kings στο τραγούδι τους “Trista Pena”:

25/07/2023