1306. Κώστας Μόντης / Ανθολογίες Ποιημάτων

Αν δεχτώ ότι η βάση δεδομένων, σε MS Access, στην οποία καταχωρίζω στοιχεία για τα βιβλία που έχω στην κατοχή μου, είναι ακριβής, τότε έχω στην κατοχή μου εκατόν πέντε (105) βιβλία με ποιήματα. Σε σταθερές τιμές έχω καταβάλει, για τα βιβλία αυτά, 401 €, χωρίς στο ποσό αυτό να υπολογίζονται τα όσα βιβλία ποίησης μου δωρίστηκαν, και αριθμούν ένα συνολικό πλήθος σελίδων ίσο προς 23.004.

Κάποια, λοιπόν, από τα βιβλία αυτά είναι Ανθολογίες Ποιημάτων (και αν το ψάξω λίγο θα βρω πόσα και ποια). Η λειτουργία ανάγνωσης των Ανθολογιών αυτών είναι, θαρρώ, ουσιαστικά διαφορετική από αυτή των Συλλογών μεμονωμένων ποιητριών / ποιητών για την οποία έχω μιλήσει στην εγγραφή 1244 του παρόντος. Οι Ανθολογίες αυτές προσφέρονται, κατ’ εμέ, για χαλαρό ξεφύλλισμα και στάσεις, όπου η ανάγνωση προκαλεί σε ευαίσθητες χορδές ταλαντώσεις.

Ανάλογα με το χρονικό εύρος το οποίο καλύπτει μια Ανθολογία Ποιημάτων ο στόχος, θαρρώ, είναι να δώσει ένα περίγραμμα της ποιητικής παραγωγής και να συστήσει στο αναγνωστικό κοινό, πέρα από τους μείζονες, ελάσσονες αλλά σημαντικούς δημιουργούς. Αποτελεί ευθύνη, και μάλιστα βαριά, του ανθολόγου το να επιλέξει ποιους δημιουργούς θα ανθολογήσει και με ποια ποιήματά τους θα τους παρουσιάσει στο αναγνωστικό κοινό.

Υπάρχουν γενικές, και συνήθως πολύτομες, Ανθολογίες καθώς και θεματικές, όπως π.χ., Ανθολογίες Ερωτικής Ποίησης. Κάποιες από τις Ανθολογίες αυτές είναι διάσημες, όπως αυτή  του Ρένου Αποστολίδη, κάποιες πάλι όχι. Κάθε Ανθολογία έχει τους ευνοούμενους της ποιητές, από την άποψη του πλήθους των ποιημάτων τους που εμφανίζονται, οι οποίοι συνήθως είναι και οι, κατά γενική παραδοχή, μέγιστοι. Καβάφης, Σεφέρης, Ελύτης, Παλαμάς, Καρυωτάκης και άλλοι αρκετοί 

Υπάρχουν και εκείνοι οι οποίοι ανθολογούνται με ένα μόνο ποίημά τους, και ενδεχομένως τα ελάχιστα δυνατά βιογραφικά στοιχεία, και είναι μία μικρή θλίψη να βλέπεις το πόσοι ελάσσονες ποιητές θυσιάζονται για να αναδυθούν τα βαριά και μεγάλα της ποίησης ονόματα.

Μία από τις Ανθολογίες Ποίησης που έχω στην κατοχή μου είναι και η «Νεοελληνική Ποιητική Ανθολογία Παπύρου – Δύο Αιώνες ΝεοελληνικήςΠοίησης». Το βιβλίο αυτό το απόκτησα την Τρίτη, 18 Απριλίου 1995, σαν προσφορά του περιοδικού «Διπλό Τηλέραμα», προσκομίζοντας δύο σχετικά κουπόνια του  περιοδικού, με κόστος αγοράς 300 δραχμές ανά τεύχος, και καταβάλλοντας επιπλέον 600 δραχμές, του τότε, για την απόκτησή του.

Η Ανθολογία του Πάπυρου, για συντομία, είναι ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία. Ένα βιβλίο που συχνά – πυκνά ξεφυλλίζω αναζητώντας μικρές ανάσες που η ποίηση μπορεί να χαρίσει. Κάποιες φορές, ξεφυλλίζοντάς το, επισήμαινα τα ποιήματα που μου άρεσαν χρησιμοποιώντας υπογραμμιστή κειμένου στον τίτλο τους.

Πριν από λίγες μέρες έπιασα, ακόμα μια φορά, την Ανθολογία αυτή στα χέρια μου. Την ξεφύλλισα. Αναθυμήθηκα. Σταμάτησα στον υπογραμμισμένο τίτλο «Η ΦΥΛΑΚΗ», του Κώστα Μόντη. Ένα ποίημα από αυτά που με άγγιξαν. Έψαξα το όνομά του στο Άγιο, για τα τοιαύτα, διαδίκτυο. Η Βικιπαίδεια πρώτη και καλύτερη, ως συνήθως, έδωσε απάντηση στο ερώτημά μου. Αντιγράφω από το σχετικό λήμμα:

Κώστας Μόντης,

Γεννήθηκε το 1914 στην κατεχόμενη σήμερα Αμμόχωστο, παιδί του Θεόδουλου Μόντη και της Καλομοίρας Μπατίστα. Στα 18 του έφυγε για την Αθήνα για να σπουδάσει νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επέστρεψε στην Κύπρο το 1937. Συνέβαλε στον Κυπριακό Απελευθερωτικό Αγώνα (1955-59) συμμετέχοντας ως πολιτικός καθοδηγητής των μελών της ΕΟΚΑ[1].

Ο Κώστας Μόντης ήταν αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Ποιητής, μυθιστοριογράφος και συγγραφέας θεατρικών έργων, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες συγγραφείς του 20ου αιώνα και συγκεκριμένα της μεταπολεμικής περιόδου. Πολλά από τα έργα του έχουν μεταφρασθεί στα Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά, Ολλανδικά, Σουηδικά, Ρωσικά και σε άλλες γλώσσες. Το 1980 τιμήθηκε με τον τίτλο του «δαφνοστεφούς ποιητή» (Poet Laureate) από την Παγκόσμια Ακαδημία Τεχνών και Πολιτισμού. Το 1984 προτάθηκε για το βραβείο Νόμπελ[2]. Το 1997 ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου. Ανάλογη τιμή δέχτηκε από το Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2001.[2]

Συγγραφέας πολυγραφότατος, βαθιά προβληματιζόμενος για το παρόν και το μέλλον της ιδιαίτερής του πατρίδας, της Κύπρου. Πολλά από τα έργα του αναφέρονται στον αγώνα των Κυπρίων για απελευθέρωση από την Αγγλία και ένωση με την Ελλάδα, την πορεία της νήσου μετά την Ανεξαρτησία, με σημαντικό σταθμό την Τουρκική Εισβολή και την έκτοτε κατοχή του 1/3 της Κύπρου.

Μερικά από τα γνωστότερά του έργα είναι το Γράμμα στη Μητέρα, Στιγμές, μία νουβέλα για τον απελευθερωτικό αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. (1955-59), ο Αφέντης Μπατίστας, ένα ιστορικοαυτοβιογραφικό μυθιστόρημα το οποίο κέρδισε το πρώτο βραβείο μυθιστορήματος στην Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Συγγραφέων της Κύπρου κ.ά.

Ο μουσικοσυνθέτης Μάριος Τόκας, προσωπικός φίλος του ποιητή και επίσης καταγόμενος από την Κύπρο, μελοποίησε μερικά από τα έργα του Κώστα Μόντη αναφερόμενα στην τουρκική εισβολή του 1974. . .

[Από την μία, λοιπόν, με εκνευρίζει η ευκολία με την οποία, χωρίς ουσιαστικό κόπο, μπορούμε να γεμίζουμε σελίδες αντιγράφοντας κείμενα από το διαδίκτυο, από την άλλη, σαν τεμπελάκος, εκμεταλλεύομαι τις σχετικές δυνατότητες. Τίποτα περισσότερο, τίποτα λιγότερο από ένας άνθρωπος της εποχής μας.]

Ένα βιογραφικό σημείωμα για τον Κώστα Μόντη,  τίτλους βιβλίων που έχουν κυκλοφορήσει και συμμετοχές του σε συλλογικά έργα μπορεί κανείς να διαβάσει στο σχετικό λήμμα της βιβλιοnet: εδώ.

Ας ξαναγυρίσουμε, όμως, στην Ανθολογία του Πάπυρου στην οποία εκτός από το ποίημα «Η Φυλακή» εμφανίζονται δύο ακόμη ποιήματα του Κώστα Μόντη. Τα ποιήματα «Έγνοιες» και «Εικόνα». Αντιγράφω από τη σελίδα 269 της Ανθολογίας του Πάπυρου:

Μόντης, Κώστας (1914)

ΕΓΝΟΙΕΣ

Άλλες ήρθαν πρώτα  και σ’ απασχόλησαν
κι όταν έπειτα ανέβηκε εκείνη
σα δευτερεύουσα, σαν ταπεινή.
παρεμπιπτόντως,
Και σου ’κανε τους πρώτους ακροβολισμούς,
τις πρώτες νύξεις,
καθόλου δεν υποψιάστηκες
πως θα κυριαρχούσε τόσο γρήγορα,
πως οι άλλες έγνοιες δεν ήταν
παρά ασήμαντοι πρόδρομοι και προφάσεις της,
πως αυτή ήταν
που θα σε κρατούσε άγρυπνο ως το πρωί.
 
ΕΙΚΟΝΑ
 
Νύχτα παγωμένη
δωδεκάμερα.
Κρύωσε το φεγγάρι
κ’ έκατσε παράμερα
με την άσπρη γούνα του
να του κόψη το βοριά,
τη νιφάδα την αριά.
Ούτε αγάπες ούτε ασήμι
ποίηση απόψε δεν το νοιάζει,
πρώτη νύχτα που νυστάζει.
 
Η ΦΥΛΑΚΗ
 
Το χειρότερο δεν είναι
που μ’ έκλεισαν σ’ αυτή τη φυλακή
και πήραν τα κλειδιά κι’ έφυγαν,
μα που δεν ξέρω ως πού φτάνει η φυλακή μου,
που δεν ξέρω το περίγραμμά της,
για να κάνω επιτέλους
σαν άνθρωπος κι εγώ
μιαν απόπειρα αποδράσεως.

Περισσότερα για τον Κώστα Μόντη: εδώ, εδώ κι εδώ.

Να είσαστε Καλά, να έχετε ένα Ασφαλές και Όμορφο Σαββατοκύριακο.

Ένα κλικ μακριά η Κωνσταντίνα στο τραγούδι των Μάριου Τόκα, Σαράντη Αλιβιζάτου «Μέσα Στα Μάτια Σου Θάλασσες»:

26/09/2020