1114. Παλατινή Ανθολογία (Πέραν Του Πέμπτου της Βιβλίου)

Η μέχρι τώρα ενασχόλησή μου με την «Παλατινή Ανθολογία», και συνεκδοχικά οι σχετικές εγγραφές που ανέβασα στο παρόν e-ημερολόγιο, είχε να κάνει με τα ερωτικά επιγράμματα. Επιγράμματα που βρίσκονται συγκεντρωμένα στο πέμπτο, της εν λόγω Ανθολογίας, βιβλίο. Όμως, η Παλατινή Ανθολογία έχει ορίζοντα σαφώς πέραν των ερωτικών επιγραμμάτων και ας μοιάζει αυτά να είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Την Παλατινή Ανθολογία, λοιπόν, απαρτίζουν δεκαπέντε βιβλία που περιέχουν:

1.      Το πρώτο: 123 χριστιανικά επιγράμματα.

2.      Το δεύτερο: Περιγραφές («εκφράσεις»),  σε 416 δακτυλικούς εξάμετρους στίχους δίχως ποιητική αξία, μπρούτζινων αγαλμάτων που βρισκόντουσαν στο περίφημο δημόσιο γυμναστήριο του Ζευξίππου.

3.      Το τρίτο: 19 κυζικικά επιγράμματα, ιστορικής και όχι λογοτεχνικής αξίας, γραμμένα στα «στυλοπινάκια» του ναού της Απολλωνίδας, μητέρας του Άτταλου και του Ευμένη, στην Κύζικο.

4. Το τέταρτο: Τα προοίμια των διαφόρων ανθολογιών (Του Μελέαγρου (58 στ), του Φιλίππου (14 στ) του Αγαθία του Σχολαστικού (133 στ) και 10 του Αγαθία στίχους).

5.      Το πέμπτο: 309 ερωτικά επιγράμματα.

6. Το έκτο: 358 αναθηματικά επιγράμματα, αφιερωμένα σε ιστορικά πρόσωπα ή γεγονότα αλλά και σε απλούς ανθρώπους.

7.      Το έβδομο: 748 επιτύμβια επιγράμματα πολλά από τα οποία είναι απλά ποιητικά γυμνάσματα.

8.      Το όγδοο: 257 επιγράμματα του Γρηγορίου του Θεολόγου.

9.      Το ένατο: 827 επιδεικτικά επιγράμματα (από το 582 και πέρα τα περισσότερα αναφέρονται σε πραγματικά έργα τέχνης, δημόσια κτήρια, λουτρά, κήπους κλπ).

10.  Το δέκατο: 126 προτρεπτικά επιγράμματα.

11. Το ενδέκατο: 442 συμποτικά και σκωπτικά επιγράμματα.

12.  Το δωδέκατο: 258 παιδεραστικά επιγράμματα («Παιδική Μούσα», του Στράτωνα).

13. Το δέκατο τρίτο: 31 επιγράμματα διαφόρων μέτρων.

14. Το δέκατο τέταρτο: 150 επιγράμματα για αριθμητικά προβλήματα, αινίγματα και χρησμούς.

15.  Το δέκατο πέμπτο: 51 διάφορα (σύμμικτα) επιγράμματα στα οποία περιλαμβάνονται και ορισμένα τεχνοπαίγνια (Νο 21, 22, 24, 27) τα οποία δηλαδή είναι γραμμένα σε μία αινιγματική γλώσσα με τρόπο που το σχήμα των στίχων τους να απεικονίζει ένα αντικείμενο (βωμό, αβγό, τσεκούρι. . .)

Οι πληροφορίες για το περιεχόμενο των δεκαπέντε βιβλίων της Παλατινή Ανθολογίας αντλήθηκαν από το εξαιρετικό βιβλίο του Ανδρέα Λεντάκη «500 ποιήματα από την ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ» (δωρικός 1987). Έχω έναν μικρό ενδοιασμό για το πλήθος των επιγραμμάτων του 5^ου βιβλίου το οποίο, κατ’ άλλους, ισούται προς 310 και όχι 309 όπως παραδίδει ο Λεντάκης.

Συνειδητοποιώντας, λοιπόν,  ότι υπάρχουν ακόμα 14 βιβλία, πέραν του 5^ου, για να ασχοληθεί κανείς μαζί τους έκανα μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο. Το, αναμενόμενο, αποτέλεσμα ήταν να σπεύσω να αποκτήσω αντίτυπα των πιο κάτω βιβλίων:

1.    ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, 960-352-907-9, ΚΑΚΤΟΣ, 2003, 206, 7,42 €

2. ΣΥΜΠΟΤΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΠΑΛΑΤΙΝΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ, ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ, 978-960-325-823-0, ΑΓΡΑ, 2009, 193, 10,1 €.

3. ΝΑΥΑΓΟΥ ΤΑΦΟΣ ΕΙΜΙ [ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ], ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, 978-960-576-542-2, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, 2016, 133, 11,45 €.

4. ΤΟ ΟΓΔΟΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΠΑΛΑΤΙΝΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ ΜΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΝΑΝΖΙΑΝΖΗΝΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Π. ΒΕΡΤΟΥΛΑΚΗΣ, 978-960-354-293-3, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ, 2011, 285, 16,96 €.

5.      ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, 960-352-908-7, ΚΑΚΤΟΣ, 2003, 318, 9,86 €.

6.   ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΔΕΚΑΤΟΣ ΤΟΜΟΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, 960-352-916-8, ΚΑΚΤΟΣ, 2006, 478, 12,14 €.

Όπου εμφανίζονται κατά σειρά: Τίτλος βιβλίου, Όνομα μεταφραστή, ISBN, Εκδοτικός Οίκος, Έτος Έκδοσης, Πλήθος σελίδων και κόστος (σε ευρώ).

Από ότι είδα, στο διαδίκτυο, αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν δύο πλήρεις μεταφράσεις της Παλατινή Ανθολογίας. Αυτή του εκδοτικού οίκου «Επικαιρότητα», σε δεκατρείς τόμους, και αυτή του οίκου «Κάκτος» σε δώδεκα τόμους στην οποία περιλαμβάνεται και ένα 16^Ο βιβλίο! («Το 16^ο βιβλίο περιέχει την Ανθολογία του Βυζαντινού λόγιου Μάξιμου Πλανούδη, η οποία μαζί με την Παλατινή Ανθολογία συναποτελούν τη λεγόμενη Ελληνική Ανθολογία. Τα επιγράμματα της Πλανούδειας Ανθολογίας είναι ποικίλου περιεχομένου, καθώς συναντάμε επιδεικτικά, σκωπτικά, επιτύμβια, «εκφραστικά» (επιγράμματα δηλαδή που περιγράφουν κάποιο έργο τέχνης), επιγράμματα για τους ηνιόχους των αρματοδρομιών, κ.ά.»).

Από τη σειρά του «Κάκτου», ο προσεκτικός αναγνώστης θα πρόσεξε ότι, έχω ήδη στην κατοχή μου το . . . 25% (3 από τους 12 τόμους). Σκοπεύω να συνεχίσω!

Μετά, λοιπόν, από όλα αυτά ας παρουσιάσουμε και ένα, εκτός του 5^ου βιβλίου, επίγραμμα. Το υπ’ αριθμόν 282 από το 7^ο βιβλίο (αυτό με τα επιτύμβια επιγράμματα):

7. 282 ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ

Ναυηγοῦ τάφος εἰμί· σὺ δὲ πλέε· καὶ γὰρ ὅθ' ἡμεῖς
 ὠλλύμεθ', αἱ λοιπαὶ νῆες ἐποντοπόρουν.

Ή, σε μετάφραση της ταπεινότητάς μου:

Τάφος ναυαγού είμαι· συ δε πλέε γιατί κι όταν εμείς χανόμασταν, τα άλλα καράβια ποντοπορούσαν.

Και ένα ακόμα, δώρο!, από το ίδιο βιβλίο. Το υπ’ αριθμόν 356:

Εις τινά υπό ληστού αναιρεθέντα και υπ’ αυτού πάλιν

θαπτόμενον

Ζωήν συλήσας , δωρή τάφον· αλλά με κρύπτεις,

Ου θάπτεις. τοίου καυτός όναιο τάφου.

Ή σε μετάφραση (μου):

Σε κάποιον που δολοφονήθηκε από ληστή ο οποίος και τον έθαψε

Αφού μου αφαίρεσες τη ζωή, μου χαρίζεις τάφο· αλλά με κρύβεις, δεν με θάβεις. Μακάρι και ’συ τέτοιον να έχεις τάφο.

Ένα κλικ μακριά οι Εκείνος + Εκείνος και ο Βασίλης Καζούλλης τραγουδούν «Μαζί» από το τελευταίο άλμπουμ των πρώτων «Μέτρα Με Τέχνη Τον Καιρό»:

18/6/2017