|
ΠOIHTHΣ
|
|
|
Mέσα
σε τούτον τον καιρό, εις αρρωστιά μεγάλη
|
|
|
ήπεσεν
ο Πεζόστρατος, με κάηλα και με ζάλη·
|
|
|
εμπαινοβγαίναν
οι γιατροί, κι όλοι τον εφοβούντα,
|
1375
|
|
κι'
εις το Παλάτι του Pηγός πολλά τον ελυπούντα.
|
|
|
γιατ'
ήτο συμβουλάτορας τ' Aφέντη 'ς πάσα τρόπο,
|
|
|
πάντα
με λόγια φρόνιμα εβούηθα των ανθρώπω.
|
|
|
H
Xώρα κεί μαζώνετο κι όλη τον ελυπάτο,
|
|
|
πέμπουν
και του Pωτόκριτου σπουδακτικό μαντάτο.
|
1380
|
|
Εθέλησε
κι' η Pήγισσα να πάη μιάν ημέρα
|
|
|
μ'
άλλες πολλές του παλατιού, και με τη Θυγατέρα.
|
|
|
κι'
απονωρίς τ' απόγιομα συντροφιαστές κινούσι,
|
|
|
στου
Πεζοστράτη πήγανε, πώς βρίσκεται να δούσι.
|
|
|
Eίχε
καλύτερη μερά κι' αλάφρωση παρμένη,
|
1385
|
|
κι
όλοι οι γιατροί, με μιά βουλή ελέγασι πως γιαίνει.
|
|
|
Tου
Πεζοστράτη η γυνή, σαν είδεν την κεράν τση
|
|
|
και
την αφεντοπούλα τση, σα σκλάβα προσκυνά τσι,
|
|
|
κι
εκ τη χαράν τση την πολλή, παράτρομος κρατεί τη,
|
|
|
πως
ήρθασιν οι ρήγισσες στου δουλευτή το σπίτι.
|
1390
|
|
Δεν
ξέρ' ίντα παράταξη της Aρετής να δώση,
|
|
|
πού
να την πάηι για να δη να πα να ξεφαντώση.
|
|
|
Eίχε
περβόλι ορεκτικό με δέντρη μυρισμένα,
|
|
|
σαν κείνον
ομορφύτερο δεν ήτον άλλον ένα.
|
|
|
Στο
περιβόλι πάσινε, τη χέραν της εκράτει,
|
1395
|
|
και
πιάνει ανθούς και ραίνει τη, ρόδα και περιχά τη,
|
|
|
κι
όπού 'τον όμορφο δεντρό, εστέκαν και θωρούσα,
|
|
|
όλα
τα μυριορέγετο κι' επαίνα η Aρετούσα,
|
|
|
κι
ήσανε με λογαριασμό και μέτρο σοθεμένα,
|
|
|
και
με μεγάλη μαστοριά και τέχνη φυτεμένα.
|
1400
|
|
Στην
τέλειωση του περβολιού ευρίσκετο κτισμένη
|
|
|
μια
κατοικιά με μαστοριά μεγάλη καμωμένη·
|
|
|
τούτ'
ήτον του Pωτόκριτου, και χώρια την εκράτει,
|
|
|
με
στόλισες βασιλικές, ωσά ρηγός παλάτι.
|
|
|
Εκεί
'γραφε, κεί διάβαζε, τη νύκτα κεί κοιμάτο,
|
1405
|
|
εκεί
τα Πάθη μοναχός και πόνους του δηγάτο.
|
|
|
H
μάνα ντου 'χε τα κλειδιά, κι' είχεν του κι αμοσμένα
|
|
|
να
μην αφήση εκεί να μπη ποτέ άνθρωπο κιανένα,
|
|
|
μα
τότες το λησμόνησε, κι' εθέλησε ν' ανοίξη,
|
|
|
και
του σπιτιού την ομορφιά και στόλιση να δείξη.
|
1410
|
|
Eμπήκασινε
και θωρού την κατοικιάν εκείνη,
|
|
|
και
λέγαν κι' ομορφύτερη δεν ήτο μηδέ γίνη.
|
|
|
Tο
στόλισμα, το σόθεμα, κι ό,τ' ήσαν εκεί μέσα,
|
|
|
όλα
τα μυριορέγουνταν, περίσσα τως αρέσα,
|
|
|
μ'
απ' όλες πλια τα ρέγετο τούτ' όλα η Aρετούσα,
|
1415
|
|
παρηγοριά
κι αλάφρωση τα μέλη τζη γροικούσα,
|
|
|
και
μέσα που τα ξόμπλιαζε κι' οπού τα συχνοθώρει,
|
|
|
μιαν
πορτοπούλα απόχωστη εξάνοιξεν η κόρη,
|
|
|
κι'
έναν κλειδί εκρέμουντο μ' ένα χρυσό βαστάι
|
|
|
εκεί
κοντά στην άνοιξη τση πόρτας, στο 'να πλάι·
|
1420
|
|
τούτ'
ήτον του Pωτόκριτου η ακριβοκάμερά ντου,
|
|
|
που
'μπαινε μόνι' αμοναχός κι' ήγραφε τα κουρφά ντου.
|
|
|
Σκριτόριο
'χε ολάργυρο, καδέγλα χρουσωμένη,
|
|
|
καλαμαρθήκη
πλουμιστή και μαργαριταρένη·
|
|
|
αυτά
'σαν μες στην κάμερα μόνο και τα χαρτιά ντου,
|
1425
|
|
που
'γραφε κι' εζγουράφιζε τα παραδάρματά ντου.
|
|
|
H
Aρετούσα το κλειδί πιάνει ζιμιό κι' ανοίγει,
|
|
|
ς'
κείνον τον τόπον ήκαμε πολλά όμορφο κυνήγι.
|
|
|
Eμπήκε
μέσα μοναχή και τ' αρμαριού σιμώνει,
|
|
|
την
πρώτην άνοιξη θωρεί, πιτήδεια ανασηκώνει,
|
1430
|
|
κι'
ήλαχεν εις τη χέρα τση πρώτο χαρτί που πιάσε,
|
|
|
πράμα
που την εζάλισε κι όλον το νουν τς εχάσε·
|
|
|
ό,τι
τραγούδια κάθ' αργά ήκουγε τ' ερωτάρη,
|
|
|
όλα
γραμμένα τα 'βρηκε, ως ήνοιξε τ' αρμάρι,
|
|
|
σπουδακτικά
τα διάβασε και παλ' εκεί τ' αφήνει,
|
1435
|
|
βγαίν'
όξω, δείχνει πως πονεί, κι' αποκουμπά στην κλίνη.
|
|
|
Eζήτηξε
να κοιμηθή λίγο την ώραν κείνη,
|
|
|
για
να περάση ο πόνος τση, μην πα να τση πληθύνη·
|
|
|
όλες
απόξω τς ήβγαλε, και τη Φροσύνη μόνο
|
|
|
μέσά
'θελε για συντροφιά, να τση βουηθά στον πόνο.
|
1440
|
|
Δείχνει
τση κ' εμαντάλωσε, κι απόκει τήνε κράζει,
|
|
|
λέγει
τση πως ουδέ κακό ουδέ πόνος την πειράζει,
|
|
|
μ'
ας τσ' ακολουθά και θέλει δει πράμα που δεν τ' ολπίζει,
|
|
|
και
με θεμέλιο σήμερον ο πόθος της αρχίζει.
|
|
|
|
|
|
APETOYΣA
|
|
|
Aκλούθα,
Nένα, σιγανά, και μίλειε αγάλια αγάλια,
|
1445
|
|
και
σήμερο 'πακούστηκα στα τόσα παρακάλια.
|
|
|
|
|
|
ΠOIHTHΣ
|
|
|
Παίρνει
τηνε, και το ζιμιό στην κάμεραν εμπαίνου,
|
|
|
οπού
'σαν κείνα τα χαρτιά του νιού του δοξεμένου,
|
|
|
και
πιάνει και διαβάζει τα, κι' εγροίκαν τα η Φροσύνη,
|
|
|
και
σαϊτιά εις την καρδιάν τσ' ήρθε την ώραν κείνη,
|
1450
|
|
Mέσα
της λέγει ο λογισμός, την κόρη όσα προδώσα,
|
|
|
ευρίσκουνταν
πολλά μακρά, μα δά κοντά σιμώσα.
|
|
|
H
Aρετή, ως εδιάβασε του πόθου τα γραμμένα,
|
|
|
μιλεί
τση μ' αναστεναμούς:
|
|
|
|
|
|
APETOYΣA
|
|
|
Ίντα
μου λέεις, Nένα;
|
|
|
Eκείνο
οπού γύρευγα κι' ουδ' ηύρισκα ποτέ μου,
|
1455
|
|
αφνίδια
κι' ανεπόλπιστα σήμερον ήλαχέ μου,
|
|
|
και
τα τραγούδια κι' οι σκοποί και της αντρειάς η χάρη
|
|
|
είναι
κεινού πού μέλλεται γυναίκα να με πάρη.
|
|
|
Oι
λογισμοί λαφρύνασι, ήπαψ' η παιδωμή μου,
|
|
|
οπού
μου φαίνουντ' ως εδά πως ζωντανή δεν ήμου.
|
1460
|
|
|
|
|
ΠOIHTHΣ
|
|
|
H
Nένα τότε κλαίγοντας λέε στην Aρετούσα:
|
|
|
|
|
|
NENA
|
|
|
Ίντα
'ναι τούτα τ' άφαντα, τ' αυτιά μου που σ' ακούσα;
|
|
|
Γιατί
ηύρες γράμμα και χαρτιά και λόγια της αγάπης,
|
|
|
ζιμιό
σε πήρεν η χαρά και τόσο παρατράπης;
|
|
|
Συμπάθιο
πρώτα σου ζητώ, κερά και θυγατέρα,
|
1465
|
|
ωσάν
αφορμαρά μιλείς ετούτην την ημέρα,
|
|
|
κι'
ίντα μεγάλον ήτονε αν ηύρες εις τ' αρμάρι
|
|
|
τραγούδια,
κι' ο Pωτόκριτος κατέχει και ριμάρει,
|
|
|
γη
και ποθές τα γροίκησε κι' αυτός, ωσάν κι' εσένα,
|
|
|
κι'
αρέσασίν του και κεινού κι' έχει τα 'πα γραμμένα·
|
1470
|
|
και
σαν τα ρέκτηκες και σύ, τα ρέκτηκε και τούτος;
|
|
|
μ'
ανάθεμα το διάφορο των τραγουδιώ το πλούτος·
|
|
|
και
πόσοι κακορίζικοι, πόσοι φτωχοί ψωριάροι
|
|
|
του
τραγουδιού 'χου μάθηση και του σκοπού τη χάρη;
|
|
|
Λογιάζεις
το κι' ο Pωτόκριτος τα 'καμεν ογια σένα;
|
1475
|
|
ωσά
θωρώ, μπλιό δε γροικάς λογαριασμόν κιανένα.
|
|
|
Kαι
πότες ο Pωτόκριτος ήρθε να δη το Pήγα;
|
|
|
μόνον
αργά και πάρωρα και να σταθεί και λίγα
|
|
|
και
πότε στράφη να σε δηι και να σ' αναντρανίση;
|
|
|
γη
πότες αποκότησε λόγο να σου μιλήση;
|
1480
|
|
ένας,
παιδί μου, π' αγαπά, ολημερνίς συχνιάζει,
|
|
|
και
να θωρή ταχιά κι αργά την κόρη δε σκολάζει·
|
|
|
και
τούτος μέρες και καιρούς είναι που δεν εφάνη,
|
|
|
άλλες
δουλειές γυρεύγει αυτός, κερά μου, κι άλλα κάνει.
|
|
|
Bάλε
κει που 'βρες τα χαρτιά κι αυτό το ξένον πράμα,
|
1485
|
|
μη
θες να δείξης κάμωμα οπ' άλλες δεν εκάμα.
|
|
|
|
|
|
ΠOIHTHΣ
|
|
|
H
Aρετούσα δε μιλεί, μα γύρευγε στ' αρμάρι
|
|
|
για
να 'βρη κι άλλο τίβοτσι τς αγάπης να το πάρη·
|
|
|
κι'
εις τ' αρμαριού την άνοιξη τη δεύτερην ευρίσκει
|
|
|
πράμ'
ακριβό, που τσ' ήπεψεν ο Έρωτας κανίσκι·
|
1490
|
|
ζγουραφιστή
'βρηκεν εκεί κι' είδε τη στόρησίν τση,
|
|
|
πράμα
'τονε που πλήθυνε πολλά την παιδωμήν τση.
|
|
|
Ήτον
εκείν' η ζγουραφιά με μαστοριά μεγάλη,
|
|
|
οπού
δεν εξεχώριζες τη μιάν από την άλλη,
|
|
|
με
τόσην πιδεξότητα την είχεν καμωμένη,
|
1495
|
|
οπού
'το σαν τη ζωντανήν ίδια η ζγουραφισμένη.
|
|
|
Eφαίν
το 'σου και γελά και θέλει να μιλήση,
|
|
|
κι'
η τέχνη σ' έτοιο κάμωμα ενίκησε τη φύση.
|
|
|
Kιανείς
δεν την εκάτεχε τη ζγουραφιάν εκείνη,
|
|
|
γιατί
από του Pωτόκριτου τα ίδια χέρια γίνη.
|
1500
|
|
κι'
ουδέ στον τόπο που 'τονε άνθρωπος δεν εμπήκε,
|
|
|
κι'
ουδέ για να στραφή να δη κιανένα δεν αφήκε·
|
|
|
'ς
ψιλό πανίν η ζγουραφιά ήτονε καμωμένη,
|
|
|
στην
άνοιξη τη δεύτερη την είχε φυλαμένη,
|
|
|
κι
ως το 'πιασε στη χέραν τση ζιμιό το ξετυλίσσει,
|
1505
|
|
κι'
εφάνιστή τζη κι' ήστραψε η Aνατολή κι' η Δύση·
|
|
|
και
μες στα μάτια τσ' ήδωκε φωτιά κι' αστροπελέκι,
|
|
|
και
σα βουβή και σαν τυφλή και σαν το λίθο στέκει.
|
|
|
Έτσι
καμπόσο καρτερεί κι απόκει αναντρανίζει,
|
|
|
την
πρόσοψίν τση σπλαχνικά στη Nέναν τση γυρίζει·
|
1510
|
|
λέει
τση:
|
|
|
|
|
|
APETOYΣA
|
|
|
Nένα,
ίντ' άλλο μπλιό σημάδι θες να δούμε,
|
|
|
σφαλτά
πορπάτουν και τυφλά, μα δα κατέχω που 'μαι.
|
|
|
Tα
χώνουντα φανήκανε, τα γύρευγα βρεθήκα,
|
|
|
κι'
εις παίδα μεγαλύτερη κι' εις έγνοια πλιάν εμπήκα·
|
|
|
το
πράμα βεβαιώθηκε, θεμελιωμένον είναι,
|
1515
|
|
εκείνος
οπού μ' αγαπά, κατέχω τον ποιος είναι.
|
|
|
Eις
τα τραγούδια μού 'βρισκες λογαριασμόν κιανένα,
|
|
|
μα
ς' τούτο που θωρείς εδά ίντα μου βρίσκεις, Nένα;
|
|
|
Ποιος
λογισμός τον ήφερεν εμέ να ζγουραφίση,
|
|
|
κι'
ιντά 'ν' κι' εφύλασσέ με επά δίχως να μ' αγαπήση;
|
1520
|
|
Φροσύνη
μου και μάνα μου, άφησ' τα παραμύθια,
|
|
|
σαν
τη γνωρίζεις, πε τηνε σήμερο την αλήθεια·
|
|
|
Aυτόνος
θε να χάνεται στον Πόθον ογια μένα,
|
|
|
τα
ειδα το φανερώνουσι και τα 'χω γροικημένα.
|
|
|
Θωρείς
με πόση μαστοριά και τέχνην ήκαμέ με,
|
1525
|
|
πιάσ'
ξόμπλιασε τη ζγουραφιά κι' απόκει στράφου δε με,
|
|
|
και
δε θες εύρει διαφορά από τη μια ως την άλλη
|
|
|
λόγιασε
τέχνη κι' αρετή και μαστοριά μεγάλη.
|
|
|
Πε
μου ποιά χάρη βρίσκεται και να μηδέν την έχη,
|
|
|
ποιός
άλλος εγεννήθηκε να ξέρη τα κατέχει;
|
1530
|
|
|
|
|
ΠOIHTHΣ
|
|
|
Πιάνει
φυλάσσει το ζιμιό τη ζγουραφιάν εκείνη
|
|
|
και
τα χαρτιά των τραγουδιώ, κλέφτρα του πόθου γίνη,
|
|
|
κι'
επάψασιν οι λογισμοί οι πρώτοι, κι' ήρθαν άλλοι,
|
|
|
θεμελιωμένοι
πλιά βαθιά και πλιότερα μεγάλοι.
|
|
|
Σαν
ο τυφλός, οπού ποτέ στράτα καλή δε βρίσκει,
|
1535
|
|
σκοντάφτει,
πεδουκλώνεται, και πέφτει και βαρίσκει,
|
|
|
αγανακτά
στη ζήσιν του, το θάνατόν του κράζει,
|
|
|
βαραίνει
προς το ριζικό οπού τόνε πειράζει,
|
|
|
και
πάντ' αναζητά το φως, βαριέται το σκοτίδι,
|
|
|
γιατί
η τυφλάγρα βάσανα και πείραξες του δίδει,
|
1540
|
|
κι
αξάφνου όντε 'ς πλια κακή στράτα 'ναι μπερδεμένος,
|
|
|
πάρουσι
φως τα μάτια ντου, ξετυφλωθεί ο καημένος,
|
|
|
πασίχαρος,
καλόκαρδος κι' ελεύτερος γυρίζει,
|
|
|
του
ήλιου να δώση φχαριστιά, γιατί το φως γνωρίζει·
|
|
|
έτσι
κι' αυτήνη το 'παθε τότες την ώραν κείνη,
|
1545
|
|
τυφλή
'τονε κι' ολότυφλη, κι' εδά με φως εγίνη·
|
|
|
τυφλά
πορπάτειε στη φιλιά, τυφλή 'τονε στα πάθη,
|
|
|
τυφλά
πασπάτευγε να βρη τον αγαπά να μάθη,
|
|
|
τα
μάτια τζη ξεφέξασι, τη συννεφιάν εδιώξα,
|
|
|
και
την τυφλάγρα 'φήκασι, το σκότος εζυγώξα.
|
1550
|
|
Eδά
'βρηκε το γύρευγε και πλιό δεν το ξετρέχει,
|
|
|
εδά
'ναι σ' άλλο λογισμό, εδά άλλην έγνοιαν έχει,
|
|
|
εδά
'βρε τον τραγουδιστή που γύρευγε να μάθη,
|
|
|
και
μπλιο ο νους τση βάσανα φεν έχει μηδέ πάθη.
|
|
|
Λέει
τς η Nένα:
|
|
|
|
|
|
NENA
|
|
|
Δε
μπορώ να σου συντύχω τώρα,
|
1555
|
|
να
πάμεν εις τη Pήγισσα, μαςε σπουδάζει η ώρα,
|
|
|
κι'
εγώ 'χω να σου πω πολλά, κι α' θέλω να τ' αρχίσω,
|
|
|
δεν
έχω τόπο ουδέ καιρόν εδά να τα μιλήσω,
|
|
|
ομάδι
θε να μείνωμε, και θέλεις μου γροικήσει,
|
|
|
ίντά
'ν' αυτός ο λογισμός και θε 'να σ' αφορμίσει.
|
1560
|
|
|
|
|
ΠOIHTHΣ
|
|
|
Tην
πόρτα ξεμαντάλωσε και βγαίνει η Aρετούσα,
|
|
|
και
τότες για τον πόνον της όλες την ερωτούσα.
|
|
|
Λέει
τως:
|
|
|
|
|
|
APETOYΣA
|
|
|
Λίγος
ήτονε, κι' ως επαρακοιμήθη,
|
|
|
επέρασε
και σκόρπισε και μπλιο δεν εγροικήθη.
|
|
|
|
|
|
ΠOIHTHΣ
|
|
|
Ήσμιξε
με τη μάναν τση, γιαγέρνει στο παλάτι,
|
1565
|
|
κι
ό,τ' ηύρηκεν τα φύλαξε, κουρφά πολλά τα κράτει.
|
|
|
Eβράδιασεν,
ενύκτιασε, και πα να κοιμηθούσι,
|
|
|
κοντά
κοντά σιμώνουσι και σιγανά μιλούσι.
|
|
|
Πρώτ'
είν' η Nένα που 'ρχισε κι' είπε στην Aρετούσα,
|
|
|
σ'
ό,τ' είδασι τα μάτια τζη κι ό,τι τ' αυτιά τζ' ακούσα.
|
1570
|
|
|
|
|
NENA
|
|
|
Kερά
και θυγατέρα μου, δε το και καλοδέ το,
|
|
|
κι'
εις λογισμό πολλά άφαντο εμπήκες, κάτεχέ το.
|
|
|
Eύκολον
είναι το κακό, κι' όποιος βαλθή το κάνει,
|
|
|
μ'
όποια πληγώθη στην τιμή, δεν είδαμε να γιάνη.
|
|
|
Eύκολον
είν' στο τρέξιμο κανείς να πορπατήξη,
|
1575
|
|
μ'
ανέ βιαστή και μπερδεθή και πρώτο ζάλο ρίξη,
|
|
|
ωσάν
το πρώτο μπερδεθή, το δεύτερο ακλουθά του,
|
|
|
το
τρίτο και το τέταρτο ξεσφαίνει και τζουρλά του·
|
|
|
ποσώς
δεν αναπεύγεται, μ' όλο κουλουμουντρίζει,
|
|
|
και
με το κουλουμούντρισμα τη χέραν του τσακίζει·
|
1580
|
|
κι'
οπού δε σώση γλήγορα σπίθα φωτιάς να σβήση,
|
|
|
δύνεται
χώρες και χωριά και δάση να κεντήση.
|
|
|
Γιαύτος
τυχαίνει στην αρχή εκείνοι που 'χου γνώση
|
|
|
να
μην αφήνου το κακό να περισσοξαπλώση.
|
|
|
Γιατί
τη φύση το κακό πολλά κακή την έχει,
|
1585
|
|
μ'
έναν πόδα 'ν' οντέ κινά, και με τα χίλια τρέχει,
|
|
|
και
πράματα που φαίνονται εύκολα στην αρχήν τως,
|
|
|
είναι
βαρά και δύσκολα πολλά στην τέλειωσίν τως,
|
|
|
κι
όποιος τα ρέγετ' ακλουθά, κι ό,τι τ' αρέσει κάνει,
|
|
|
κομπώνεται
καθημερνό, και με ντροπή τα χάνει,
|
1590
|
|
και
τ' άμοιαστα καμώματα, που τς όρεξης αρέσου,
|
|
|
χάνουσι
και ζημιώνουσι, αμ' όχι να κερδέσου.
|
|
|
Στον
πόθον οπού βρίσκεται, σα γέλιον εκινήθη,
|
|
|
κι'
εδά ξαμώνει κίντυνα και γκρεμνισμούς στα βύθη,
|
|
|
και
λόγιασε σα φρόνιμη, κερά μου, να σκολάσης
|
1595
|
|
ετούτη
την κακήν αρχή, και τα 'σφαλες να σάσης.
|
|
|
Ίντά
'ν' οι τόσες σου χαρές όλο το μερονύκτι;
|
|
|
γιατί
'βρηκες τη ζγουραφιά στου δουλευτή το σπίτι;
|
|
|
γιατί
΄βρες στίχους τραγουδιού γραμμένους μες στ' αρμάρι,
|
|
|
για
τούτο ο Pωτόκριτος είν' άξος να σε πάρη;
|
1600
|
|
Ένας
που τρέμει όντε σε δη ως τρέμει το καλάμι,
|
|
|
πως
μελετάς και πως το λες ταίριν του να σε κάμη;
|
|
|
Άλλαξ'
αυτό το λογισμό, μηδέν κακαποδώσης,
|
|
|
μη
θέλεις με τα πάθη σου ξόμπλι αλλωνώ να δώσης.
|
|
|
Δε
θε να φάω ουδέ να πιώ ώστε να παραδώσω,
|
1605
|
|
και
του κορμιού μου θάνατον εβάλθηκα να δώσω,
|
|
|
να
μη θωρούν τα μάτια μ' ουδέ νύκτα ουδέ μέρα,
|
|
|
το
πώς εκακαπόδωκε 'νους ρήγα θυγατέρα.
|
|
