1104. Ρουφίνος [Προδίκη]

Ακόμα ένα επίγραμμα από το αγαπημένο Πέμπτο Βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας, ένα επίγραμμα του Ρουφίνου.

5.21 ΡΟΥΦΙΝΟΥ

Οὐκ ἔλεγον͵ Προδίκη· «Γηράσκομεν»; οὐ προεφώνουν·
«῞"Ηξουσιν ταχέως αἱ διαλυσίφιλοι»;
νῦν ῥυτίδες καὶ θρὶξ πολιὴ καὶ σῶμα ῥακῶδες͵
καὶ στόμα τὰς προτέρας οὐκέτ΄ ἔχον χάριτας.
μήτις σοι͵ μετέωρε͵ προσέρχεται ἢ κολακεύων
λίσσεται; ὡς δὲ τάφον νῦν σε παρερχόμεθα.

Η μετάφραση, για τα επιγράμματα του συγκεκριμένου βιβλίου, θαρρώ μικρή σημασία έχει. Το ζητούμενο είναι να νιώσει κανείς το ρυθμό,  την ανάσα και την οικονομία του κειμένου. Να συνειδητοποιήσει την αξία του, το από πόσο μακριά έρχονται κάποιες λέξεις που ακόμα χρησιμοποιούμε.

Το συγκεκριμένο επίγραμμα δεν είναι, πιστεύω, από αυτά που μεταφράζονται με δυσκολία. Το επιχείρησα, λοιπόν, και δίχως τη βοήθεια των λεξικών μου – ανατρέχοντας όμως στο διαδίκτυο – κατέληξα στην μετάφραση που θα βρείτε πιο κάτω στο κείμενο.

Ο μόνος προβληματισμός μου ήταν στην απόδοση του “μήτις σοι” της πέμπτης σειράς. Μια φράση που δεν έβρισκα να ταιριάζει με το υπόλοιπο κείμενο μιας και η μόνη ερμηνεία για το “μήτις” που βρήκα ήταν ότι, κατά τον Ησίοδο, ήταν κόρη του Ωκεανού και της Τηθύος και πρώτη σύζυγος του Δία.

Το πρόβλημά μου αυτό λύθηκε όταν στο διαδίκτυο βρήκα την πιο κάτω, εναλλακτική γραφή για τον πέμπτο στίχο:

μή τις σοι, μετέωρε, προσέρχεται, ἢ κολακεύων

Έτσι μάλιστα! Έβγαινε νόημα.

Μετέφρασα, λοιπόν, το επίγραμμα αυτό ως εξής:

Δεν έλεγα, Προδίκη, «Γερνάμε»; δεν το προέλεγα

«Γρήγορα θα φτάσουν αυτές που διαλύουν τις σχέσεις»;

Τώρα ρυτίδες και τρίχες λευκές και σώμα κουρελιασμένο,

και στόμα που πια δεν έχει τις προηγούμενες χάρες.

Μήπως κάποιος, αναποφάσιστη, σε πλησιάζει ή με κολακείες

θερμοπαρακαλεί; σαν να είσαι τάφος τώρα σε προσπερνάμε.

Όταν βρέθηκα κοντά στα βιβλία μου τα άνοιξα και διάβασα τις μεταφράσεις “των συναδέλφων” (Γιάννη Δάλλα, Τάσου Ρούσσου, Κώστα Χωρεάνθη και Νίκου Μουλακάκη). Και οι τέσσερις, λίγο πολύ, είχαν προσθέσει το κάτι τις τους στις μεταφράσεις τους και . . . δικαίωμά τους.

Εκείνο που πρόσεξα ήταν ότι κανένας δεν είχε χρησιμοποιήσει θηλυκό γένος για το “αἱ διαλυσίφιλοι”. Το έπραξα εγώ και αν οι “λευκές τρίχες” και οι “ρυτίδες” ταίριαξαν το “σώμα” και το “στόμα” όχι. Εκτός αν το “αἱ διαλυσίφιλοι” δεν έχει να κάνει με αυτά όποτε εκ του ασφαλούς πλέον το μετέφρασα ως “αυτές που διαλύουν τις σχέσεις”.

Αφτά και

Να είσαστε Καλά,

Καλό Απρίλιο!

Ένα κλικ μακριά Θείος Μίκης Θεοδωράκης και “Το Τραγούδι Της Ξενιτιάς (Φεγγάρι Μάγια μου ’Κανες)”, σε στίχους Ερρίκου Θαλασσινού, με το συγκρότημα “Τρίφωνο”:  

31/03/2017