Τη
δεύτερη ημέρα που επισκέφθηκα το βιβλιοπωλείο της Πρωτοπορίας προκειμένου να
προμηθευθώ ένα αντίτυπο του βιβλίου “Ο Κρυφός
Πυρήνας Των Ερυθρών Ταξιαρχιών”, του Δημήτρη Μαμαλούκα,
κατέβηκα στο υπόγειο όπου βρίσκονται τα αστυνομικά μυθιστορήματα. Εκεί μπορεί
να μην βρήκα αυτό που ζητούσα, και το οποίο τελικά μου το έφεραν από το τμήμα “Παραλαβής”
του βιβλιοπωλείου, εντόπισα όμως, όχι στα “αστυνομικά” βεβαίως, ένα άλλο βιβλίο
το οποίο μου κίνησε το ενδιαφέρον.
Είναι γνωστό, τουλάχιστον στους τακτικούς
αναγνώστες του παρόντος, ότι απέναντι σε βιβλία που μου κινούν το ενδιαφέρον,
σε επιγράμματα και στην “Παλατινή Ανθολογία”
οι αντιστάσεις μου τείνουν στο μηδέν (εξ αριστερών)! Πόσο μάλλον όταν το
συγκεκριμένο αντίτυπο συγκέντρωνε και τα τρία πιο πάνω γνωρίσματα. Όταν βγήκα
από το βιβλιοπωλείο “Ο Κρυφός Πυρήνας” και ο “Φιλόδημος”, για συντομία, ήταν σε
επαφή!
Φιλόδημος, λοιπόν. Αντιγράφω, αποσπασματικά,
από την Βικιπαιδεία:
Ο Φιλόδημος
μετοίκησε στην Αθήνα όπου
μαθήτευσε στην Επικούρεια Φιλοσοφική Σχολή την εποχή που ήταν σχολάρχης ο Ζήνων ο Σιδώνιος.
Αργότερα μετοίκησε εκ νέου, αρχικά στη Ρώμη
και κατόπιν στην περιοχή της Νάπολης,
όπου συνδέθηκε με τον Πείσωνα
(πεθερό του Ιούλιου Καίσαρα).
Φιλοσοφικά
κείμενά του ανακαλύφθηκαν σχετικά πρόσφατα, όταν στα μέσα του 18ου αιώνα στο
Ηράκλειο (Herculaneum),
σημερινό Ερκολάνο,
μια παραθαλάσσια πόλη πλησίον της Πομπηίας,
η αρχαιολογική ανασκαφή έφερε στο φως 1100 περίπου παπυρικά κείμενα που
βρέθηκαν θαμμένα (αποτέλεσμα της γνωστής ηφαιστιακής έκρηξης) στο εσωτερικό
μιας επιβλητικής ρωμαϊκής βίλας. Οι πάπυροι περιέχουν στην πλειονότητά τους
έργα του Επίκουρου και άλλων μεταγενεστέρων Επικουρείων, μεταξύ των οποίων και
πολλά έργα του Φιλόδημου.
Το φιλοσοφικό έργο του Φιλόδημου
Έγραψε τα εξής βιβλία (αρκετά
αποσπάσματα σώζονται από τους παπύρους του Ερκολάνο): . . .
Επίσης έχουν
σωθεί και τριάντα επιγράμματα του Φιλόδημου τα οποία εμπεριέχονται στην Παλατινή
και Πλανούδεια ανθολογία,
τα περισσότερα με ερωτική θεματολογία.
Εκδόσεις
·Περί Οικονομίας - εκδόσεις
Ελεύθερη Σκέψις 1994
·ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ: ΤΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ, Η
ΠΟΙΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΠΥΡΟΙ ΤΟΥ HERCULANEUM - εκδόσεις
Θύραθεν 2004
Από το
συγκεκριμένο βιβλίο, λοιπόν, πληροφορήθηκα αυτό που έδωσε τον τίτλο στην
τρέχουσα εγγραφή και το οποίο ήδη αναφέρεται πιο πάνω. Ότι: “η αρχαιολογική
ανασκαφή έφερε στο φως 1100 περίπου παπυρικά κείμενα που βρέθηκαν θαμμένα
(αποτέλεσμα της γνωστής ηφαιστιακής έκρηξης) στο εσωτερικό μιας επιβλητικής
ρωμαϊκής βίλας”.
Αυτή ακριβώς
η βίλα είναι που ονομάστηκε:
“Η Βίλα Των Παπύρων”
Τίτλος
εξόχως ποιητικός και αρεστός για εμένα. Από την Wikipedia, και το
λήμμα για τον Φιλόδημο, αντιγράφω για τη “Βίλα Των Παπύρων”:
The Villa of the Papyri
Apparently, there was an extensive library at Piso's Villa of the Papyri at Herculaneum, a significant part of which was formed by a library
of Epicurean texts, some of which were present in more than one copy,
suggesting the possibility that this section of Piso's library was Philodemus'
own. The contents of the villa were buried in the eruption of Vesuvius, 79 CE, and the papyri were carbonized and flattened
but preserved.
During the 18th-century exploration of the Villa by
tunnelling, from 1752 to 1754 there were recovered carbonized papyrus rolls
containing thirty-six treatises attributed to Philodemus. These works deal with
music, rhetoric, ethics, signs, virtues and vices, the good king, and defend
the Epicurean standpoint against the Stoics and the Peripatetics. The first fragments of Philodemus from Herculaneum
were published in 1824.
"The difficulties involved in unrolling, reading,
and interpreting these texts were formidable. Naples was not a particularly
hospitable destination for classical scholars. Finally, the philosophies of the
Hellenistic schools were neither well-known nor highly regarded until quite
recently. These factors combined to cripple scholarly interest in and use of
the Herculaneum papyri. Recently, however, in part due to the efforts of the
International Center for the Study of the Herculaneum Papyri, these rolls have
been the object of renewed scholarly work and have yielded many findings
indispensable for the study of Hellenistic philosophy."[3] Today researchers work from digitally enhanced
photographs, infra-red and multiple-imaging photography, and 18th-century
transcriptions of the documents, which were being destroyed as they were being
unrolled and transcribed. The actual papyri are in the National Library,
Naples.
Named for the philosopher poet, the Philodemus
Project is an international effort, supported by a major grant from the National Endowment for the Humanities and by contributions of individuals and participating
universities, to reconstruct new texts of Philodemus' works on Poetics,
Rhetoric, and Music. These texts will be edited and translated and published in
a series of volumes by Oxford University Press.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στο αντίτυπό μας και στο
περιεχόμενό του των 221 σελίδων. Περιεχόμενο το οποίο περιλαμβάνει Πρόλογο,
Εκτεταμένη Εισαγωγή (σελίδες 13-74), τα επιγράμματα του Φιλόδημου (αρχαίο
κείμενο και μετάφραση, σελίδες75-140), Σχόλια (σελίδες 141-210), Βιβλιογραφία
(σελίδες 211-213) και “Ευρετήριο ονομάτων και
πραγμάτων” (σελίδες
215-219). Ειλικρινά δεν γνωρίζω τι άλλο θα μπορούσε να ζητήσει κανείς για να
είναι ικανοποιημένος.
Στο Πρόλογο, στον οποίο δίνονται κυρίως συνοπτικά
βιογραφικά στοιχεία για τον Φιλόδημο και το έργο του, ο Γιώργος Καραμανώλης
σημειώνει:
Για να είμαι ειλικρινής, η σύλληψη και η συγγραφή
του (του βιβλίου) υπαγορεύτηκαν από την επιθυμία μου να δημιουργήσω ένα
αντικείμενο αφιέρωσης προκειμένου να εκδηλώσω με τον τρόπο αυτό απερίφραστα την
αγάπη μου στην Έλενα της Οξφόρδης, την μουσοφιλή. Στην πορεία αυτή ο Φιλόδημος
των ερωτικών επιγραμμάτων μετατράπηκε από θέμα συγγραφής σε σύμμαχο και
συμπαραστάτη.
Προσωπικά, μετά από μία τέτοια δήλωση,
υποκλίνομαι.
Στην Εισαγωγή γίνεται εκτενής αναφορά στους
παπύρους που βρέθηκαν στη Βίλα των Παπύρων, στο θαμμένο κάτω από τόνους στάχτης
και ηφαιστειακού υλικού (συνολικού πάχους 27 περίπου μέτρων), μετά την έκρηξη του Βεζούβιου Herculaneum
(Ηράκλειο,
στα Ελληνικά) το 79 μ.Χ και επίσης την έκρηξη του ίδιου ηφαιστείου το 1631.
Γίνεται ακόμα αναφορά στις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να
ανοιχτούν οι πάπυροι αυτοί και στις “μηχανές” και τις μεθόδους που
επινοήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν για το σκοπό αυτό (μηχανή του Piaggio,
μέθοδος Paderni).
Στην Εισαγωγή, πάντοτε, γίνεται αναφορά και στο
φιλοσοφικό έργο του Φιλόδημου και τη σύνδεση ή/και τη συμβατότητά του με την
ενασχόληση του με το ερωτικό, κυρίως, επίγραμμα. Ολόκληρη η Εισαγωγή είναι
καλογραμμένη και άκρως κατατοπιστική για όσους τους ενδιαφέρει τα όσα
πραγματεύεται ο μεταφραστής και σχολιαστής του Φιλόδημου (στα συν, για εμένα
πάντοτε, και η χρήση του “αφορά το” αντί του εμετικού “αφορά στο”).
Πολύ σημαντική, κατά την άποψή μου, είναι και η
πιο κάτω θέση του μεταφραστή:
Έκρινα σκόπιμο να προσφέρω
υπόμνημα τόσο των αρχαίων μαρτυριών όσο και σύντομο κριτικό υπόμνημα, γιατί
πιστεύω πως είναι σημαντικό να γίνει ευρύτερα σαφές ότι το αρχαίο κείμενο δεν
είναι δεδομένο, αλλά αντίθετα αποτελεί αντικείμενο αμφιβολιών, εικασιών και
έρευνας.
(στο μέσο περίπου της σελίδας 73 της Εισαγωγής)
Απλώς να θυμίσω ότι με το ζήτημα της “μοναδικότητας” του αρχαίου κειμένου είχα
και τη δική μου μικρή περιπέτεια την οποία περιγράφω στην εγγραφή του παρόντος:
Στην ενότητα “Φιλόδημου Επιγράμματα.
Κείμενο και μετάφραση” περιέχονται τριάντα δύο (32)
επιγράμματα τις μεταφράσεις των οποίων, με τα λίγα που γνωρίζω και όσο καταλαβαίνω,
θεωρώ ικανοποιητικές.
Μιας και λοιπόν φτάσατε ως εδώ, όσοι φτάσατε,
λογικό και δίκαιο είναι να περιμένετε ένα ακόμα επίγραμμα, του Φιλόδημου
φυσικά, μιας και (δεύτερο) ποτέ δεν έκρυψα, αλλά αντιθέτως επιμόνως προβάλλω,
την αγάπη μου για το είδος. Δεν θα σας απογοητεύσω. Ιδού:
Ἠράσθην· τίς δ' οὐχί; κεκώμακα· τίς δ' ἀμύητος
κώμων; ἀλλ' ἐμάνην· ἐκ τίνος; οὐχὶ θεοῦ;
ἐρρίφθω· πολιὴ γὰρ ἐπείγεται ἀντὶ μελαίνης
θρὶξ ἤδη, συνετῆς ἄγγελος ἡλικίης.
καὶ παίζειν ὅτε καιρός, ἐπαίξαμεν· ἡνίκα καιρὸς
οὐκέτι, λωιτέρης φροντίδος ἁψόμεθα.
Και η μετάφραση:
Ερωτεύτηκα· αλλά ποιος δεν ερωτεύτηκε. Γλέντησα·
Αλλά και ποιος
δεν ξέρει από γλέντια.
Έκανα κάθε λογής τρέλα· αλλά ποιος φταίει παρά ο
θεός;
Φτάνει όμως τώρα με όλα αυτά. Τα μαύρα μου
μαλλιά γίνονται
Ολοένα
και πιο γκρίζα, αγγελιοφόροι της ώριμης ηλικίας.
Όσο ήταν καιρός για παιχνίδι, έπαιξα. Τώρα δε
μένει καιρός.
Ας
σοβαρευτούμε λοιπόν.
Επιγράμματα του Φιλόδημου έχω ανεβάσει δύο
ακόμα φορές. Στην εγγραφή “4. [Φιλόδημος]” την 24/3/2005 και στην
εγγραφή “0950. Φιλόδημος (Ηλιοδώρα)” την 24/6/2014.
Και κάτι τελευταίο: Λατρεύω τα βιβλία στα οποία
δεν υπάρχει αυτό το απωθητικό “Απαγορεύεται να αντιγράψετε
να . . . και να . . .”!
Να είσαστε και να περνάτε Καλά,
Καλό ΣαββατοΚαιΚύριακο!
Ένα κλικ μακριά αγαπημένος Γιάννης Μηλιώκας και
“Αμπεμπαμπλόμ”:
Οτίτλος της παρούσας εγγραφής δεν είναι άλλος από τον τίτλο
του τελευταίου, αστυνομικού, μυθιστορήματοςτου αγαπητού Δημήτρη
Μαμαλούκα. Πρόκειται για ένα βιβλίο 549 σελίδων, των εκδόσεων Κέδρος (ISBN
978-960-04-4691-3),το οποίο κυκλοφόρησε την 9η Μαΐου του 2016. Ένα
αντίτυπο του βιβλίου προμηθεύτηκα στις 10 Μαΐου, μιας και την προηγουμένη που
το πρωτοζήτησα δεν το είχαν, από το βιβλιοπωλείο της Πρωτοπορίας στην οδό
Γραβιάς.
Ήταν το δεύτερο βιβλίο του συγγραφέα που αποκτούσα. Για το
πρώτο, “Η Χαμένη Βιβλιοθήκη
του Δημητρίου Μόστρα”, είχα γράψει, στο παρόν, στις 2 Ιουλίου 2007, εδώ. Ομολογώ ότι η έντονη
παρουσία του συγγραφέα στο Facebook και οι αναφορές του στο
υπό έκδοση βιβλίο του μου είχαν κινήσει το ενδιαφέρον και την επιθυμία να το
διαβάσω.
Ομολογώ επίσης ότι με τον συγγραφέα είμαστε από καιρού διαδικτυακοί
γνωστοί και συνεπώς η προσέγγιση μου στο πόνημά τουήταν, θα
έλεγα, πολωμένη με την έννοια του να κρίνω αυστηρότερα από ότι θα έκανα για το
βιβλίο ενός άγνωστού μου.
Ξεκίνησα, λοιπόν, να διαβάζω το βιβλίο την Πέμπτη, 12 Μαΐου
2016, με τα τέσσερα πρώτα Κεφάλαια, και ολοκλήρωσα την ανάγνωσή του ξεκινώντας
το Σάββατο, 14 Μαΐου, και τελειώνοντας στις 00:25 της επομένης. Είχα πάρα πολύ καιρό
να ξενυχτίσω διαβάζοντας ένα βιβλίο και το συγκεκριμένο άξιζε τον κόπο!
Το βιβλίο, λοιπόν, χωρίζεται σε πέντε άνισα μέρη και το
πλήθος των Κεφαλαίων του ισούται με 45 (17, 6, 16, 2 και 4, για τα πέντε μέρη
αντιστοίχως). Για ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα όπως αυτό βρήκα πρακτική και
έξυπνη την παράθεση ενός Πίνακα με τα δέκα τρία κύρια “ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ”,
“… και
μερικά άλλα που έχουν περάσει στον Άδη, αλλά – όπως συμβαίνει σχεδόν πάντα –
επηρεάζουν την ιστορία και τους ζωντανούς πρωταγωνιστές. . .”, όπως σημειώνει ο
συγγραφέας. Έξυπνη και λειτουργική βρήκα επίσης την ιδέα της παράθεσης ενός Πίνακα
με στοιχεία για τα μέλη του πυρήνα “Φραντσέσκο Λορούσο”
ο οποίος,
με την εξέλιξη του έργου, σταδιακά συμπληρώνεται και ολοκληρώνεται. Θεωρώ ότι
δεν θα ήταν κακή ιδέα να περιληφθεί και ένας Πίνακας Περιεχομένων. Μπήκα,
μάλιστα, στον κόπο να φτιάξω τον Πίνακα αυτό τον οποίο, για τους πιστούς, θα
παραθέσω στη συνέχεια.
Από το διάβασμα του βιβλίου προκύπτει αβίαστα το πόσος
πνευματικός μόχθος κρύβεται πόσο από τις γραμμές του προκειμένου να αποδοθεί το
ιστορικό κλίμα και να παρατεθούν λεπτομέρειες για το τότε και εκεί. Οι αναφορές
μάλιστα σε αυτοκίνητα, ποτά και τραγούδια της εποχής θα μπορούσαν να
αποτελέσουν ιδιαίτερο αντικείμενο μελέτης.
Η πλοκή του έργου είναι αριστοτεχνικά δομημένη με σταδιακή
είσοδο των πρωταγωνιστών, ολοκληρωμένη παρουσίασή τους και εξέλιξη που κρατά
αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Οι σημειώσεις μου αφορούσαν ποτά, μάρκες αυτοκινήτων
και κυρίως τραγούδια και είχαν το νόημα της αναζήτησης σχετικών πληροφοριών στο
διαδίκτυο. Είμαι σίγουρος βεβαίως ότι ο συγγραφέας τα παραθέτει μετά λόγου
γνώσεως. Ολόκληρο το βιβλίο έτσι κι αλλιώς διαποτίζεται από την αγάπη του για
αυτά η οποία, θαρρώ, μας προκαλεί να πράξουμε ομοίως!
Σε ένα σημείο μόνο σημείωσα κάτι “αρνητικό”. Στην Τρίτη γραμμή της
σελίδας με αριθμό 16 υπάρχει η πρόταση “Όταν χτυπάει το πρώτο
ξυπνητήρι.”η οποία κατά τη γνώμη
μου είναι στο αέρα.
Ευχάριστη έκπληξη και ξάφνιασμα όταν, τόσα χρόνια μετά τις αρχές
της δεκαετίας του ’70, ξαναδιάβασα το όνομα “Κόκομπιλ” (σαν ονομασία ενός μπαρ).
Πρόκειται βεβαίως για έναν αλλοπρόσαλλο, από ότι θυμάμαι, ήρωα κόμικ “που δημιούργησε ο Μπενίτο Τζακοβίτι”, όπωςσημειώνει
ο συγγραφέας (στη σελίδα 36). Ο Κοκομπίλ ήταν αγαπημένος ήρωας του ΚΦ, του
καλύτερου μου φίλου των Γυμνασιακών μου χρόνων (δεν τότε είχαμε Λύκειο) με τον
οποίο, δυστυχώς, εδώ και δεκαετίες, έχουμε χαθεί. Ο Κοκομπίλ, λοιπόν, με έπνιξε
στις αναμνήσεις.
Με τον Δημήτρη
Μαμαλούκα δεν έχουμε συναντηθεί ποτέ. Σημειώνω όμως την εξαιρετική εντύπωση που
με έκανε η παρουσία του, πριν λίγες μέρες, σε εκπομπή της ΕΡΤ. Την εντύπωση ότι
είναι ένας ευγενικός, συγκροτημένος, αξιοπρεπής άνθρωπος. Πιστέψτε με, δεν είναι
το είδος που αφθονεί στους δύσκολους καιρούς που ζούμε.
Αν, λοιπόν,
θέλετε να διαβάσετε ένα εξαιρετικό, άρτια δομημένο μυθιστόρημα που πατάει στην
ιστορική πραγματικότητα και στο οποίο παρατίθενται πλήθος λεπτομέρειες,
προκειμένου να νιώσετε το κλίμα για μια ολόκληρη εποχή στην γειτονική μας Ιταλία,
προμηθευτείτε ένα αντίτυπο του βιβλίου “Ο Κρυφός Πυρήνας Των Ερυθρών Ταξιαρχιών”, του Δημήτρη Μαμαλούκα, και διαβάστε το! Θα χαρίσετε στον εαυτό σας ώρες
απόλαυσης!
Ακολουθεί ο Πίνακας Περιεχομένων του βιβλίου:
ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Πυρήνας
«Φραντσέσκο Λορούσο», Σελ. 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Ντίνο
Μπατάλια, Σελ. 23
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Νικόλα
Μιλάνο, Σελ. 28
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: Μπαρ
Κοκομπίλ, Σελ. 33
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: Έλενα,
Σελ. 49
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: Βία ντελέ
Μποτέγκε Οσκούρε, Σελ. 53
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: Σενατόρε
και Βαλέρια, Σελ. 68
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8: Το
παρελθόν Ι, Σελ. 73
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9: Βαλέρια
και Μομπ, Σλ. 82
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10:
Μπολόνια, Σελ. 87
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11: Ο Ρέντσο
Γκαρέλα εξαφανίζεται, Σελ. 105
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12: Ένα
ασυνήθιστο εύρημα, Σελ. 109
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13: Φλωρεντία,
Σελ. 124
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14: Στο
εξοχικό του συγγραφέα, Σελ. 140
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15:
Επιστροφή στην Φλωρεντία, Σελ. 157
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16: Ματέο,
Σελ. 172
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17: Κενό
στις έρευνες, Σελ. 185
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18: Τα
καταραμένα αντίτυπα, Σελ. 197
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19: Το
επόμενο πρωινό, Σελ. 203
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20: Ο Νικόλα
στην Μπολόνια, Σελ. 208
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21: Ένα
μικρό εύρημα, Σελ. 217
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22: Το
βιβλίο κυκλοφορεί παντού, Σελ. 230
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23: Καιρός
για αποφάσεις
ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24: Μια
ασυνήθιστη υπηρεσία, Σελ. 247
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25: Στο
εξοχικό ξανά, Σελ. 250
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26:
Ανεβαίνοντας το βουνό, Σελ. 263
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27: Η
καταβόθρα, Σελ. 268
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 28: Η αρχή
ενός εφιάλτη, Σελ. 281
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29: Ρώμη
μετά τα μεσάνυχτα, Σελ. 285
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30:
Παγιδευμένος, Σελ. 291
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31: Πρωινή
έκπληξη, Σελ. 302
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 32: Δρόμος
χωρίς επιστροφή, Σελ. 319
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 33: Το
πτώμα, Σελ. 330
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34:
Ανασύνταξη δυνάμεων, Σελ. 343
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 35: Η
σφυρίχτρα, Σελ. 352
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 36:
Απελπισμένος, Σελ. 368
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 37: Η
τελευταία λύση, Σελ. 387
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 38:
Αντίστροφη Μέτρηση, Σελ. 401
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 39: Αγώνας
για επιβίωση, Σελ. 408
ΤΕΤΑΡΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 40: Στο
δάσος, Σελ. 423
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 41: Κάθαρση,
Σελ. 443
ΠΕΜΠΤΟ ΜΕΡΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 42:
Επιστροφή στη Ρώμη, Σελ. 471
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 43: Το
παρελθόν ΙΙ, Σελ. 485
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 44:
Αλεσάντρο Φοντάνα, Σελ. 510
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 45: Το
ημερολόγιο του Αλεσάντρο, Σελ. 524
Το βιβλίο “κλείνει” με “ΣΗΜΕΙΩΜΑ
ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ - ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ”.
Να είσαστε όλες και όλοι Καλά,
Έτη Πολλά και Ευτυχισμένα σε όσες και όσους σήμερα
έχουν την ονομαστική τους γιορτή!
Και, βεβαίως, Καλό ΣαββατοΚαιΚύριακο!
Ένα κλικ μακριά το τραγούδι “Un Posto” τωνIl Balletto di
Bronzo, από το
άλμπουμ τους “Sirio 2222” για το οποίο αντιγράφω από τη
σελίδα 41 του βιβλίου:
«Κάποιος από τα παλιά», απάντησε κοφτά ο Ανίμπαλε κι
έβαλε στο πικάπ ένα αγαπημένο του άλμπουμ, το Sirio 2222 των Balletto di Bronzo.
Είναι, θαρρώ, αξεπέραστη
η μαγεία των στίχων που έρχονται απ’ τα παλιά να ημερώσουν τους πόθους της
καρδιάς μας. Μεγάλη η δύναμη της λαλιάς μας που τόσους αιώνες μετά μπορεί ακόμα
να σηκώνει τους καημούς μας. Ευλογημένοι θαρρώ όσοι γνωρίζουν και όσοι
συγκινούνται από στίχους όπως:
Βρήκα –τι τύχη!- την
Προδίκη μόνη και τις παρακλήσεις
άρχισα πέφτοντας εμπρός στα αμβρόσια γόνατά
της:
«Σώσε έναν άνθρωπο»,
της είπα· «σβήνει, χάνεται σε λίγο·
μια ακόμα ανάσα ζωής μην αρνηθείς να του
χαρίσεις».
Έκλαψε ακούοντάς με·
ύστερα σκούπισε τα δάκρυά της
και με τα τρυφερά της χέρια με έσπρωξε να
φύγω.
Δεν λείπει, βεβαίως, και . . . η αποθέωση με τη μετάφραση
του Γιώργου Κεντρωτή (από το γνωστό ροζ βιβλίο του):
Μόλις επέτυχα μονάχη
της στο σπίτι την Προδίκη
στιγμή δε χάνω
ευκαιρία – γιατί άλλη που να βρω;-
και βουρ, τα
γονατάκια της χαϊδεύοντας τ’ αμβρόσια.
όλο την ανικέτευα κι
όλο μου την εθερμοπαρακαλούσα:
«Σώσε, καλό παιδί,
τον άνθρωπο που σου προσπέφτει ετούτον
και που από μια
τρίχα αδύναμη κρεμάστηκε η ζωή του!. . .
Σωσ’ τον εσύ και
δώσε του ξανά και πάλι την ανάσα
που απ’ τα στήθια
του πάει να ’βγει. . . να σβηστεί!»
Την ικέτεψα, ναι, ο
καψερός και την εθερμοπαρακάλεσα,
κι εκείνης κλάματα,
ακούγοντάς με εκεί, ευθύς της ήρθαν.
Στα γρήγορα, ωστόσο,
τα εστέγνωσε και μάνι – μάνι,
με τα χεράκια της με
πήρε τα τρυφερά, τα παντρύφερα,
και με πέταξε όξω
σαν το κακό σκυλί. . . στο δρόμο.
Από ότι βλέπετε η φαντασία δεν λείπει από τους μεταφραστές
του επιγράμματος του Ρουφίνου. Σε κάποιους μάλιστα, ονόματα δεν λέμε, υπολήψεις
δεν θίγουμε, και περισσεύει και μυρίζει!
Τρεις στις πέντε μεταφράσεις, λοιπόν, έχουν “αρνητική κατάληξη” (από “μ’ οδήγησε έξω”
έως “με πέταξε όξω σαν το
κακό σκυλί”) ενώ δύο “θετική”.
Ομολογώ πως προβληματίστηκα. Αυτό που διαφοροποιεί τις
μεταφράσεις στο συγκεκριμένο σημείο είναι το περίφημο “υπεξέβαλεν” το οποίο αποτελεί τρίτο ενικό πρόσωπο αορίστου β´ του
ρήματος “υπεκβάλλω” το οποίο, κατά το
«Λεξικό Της Ελληνικής Γλώσσας» (ΠΑΠΥΡΟΣ, 2013, Τόμος 18, σελίδα 334) σημαίνει:
Στην δε Αγγλική έκδοση του Λεξικού των Llddellκαι Scott
(Έκδοση
1996, σελίδα 1855) διαβάζουμε:
υπεκβάλλω: cast out, reject AP 5.65.
(Rufin)
Μετά από όλα αυτά θα έλεγα ότι μάλλον η “αρνητική”
εκδοχή
είναι η πλησιέστερη στα όσα ο Ρουφίνος θέλησε να πει. Από την άλλη πιστεύω ότι
Ρούσσος και Δάλλας σίγουρα είχαν λόγους για να μεταφράσουν τον τελευταίο στίχο
έτσι όπως τον μεταφράσανε.
Έχοντας πέντε μεταφράσεις στη διάθεσή μου (και πλέον και τη δική σας!) μπήκα στον πειρασμό
να μετρήσω με πόσες λέξεις μεταφράστηκαν οι 34 λέξεις του επιγράμματος. Έχουμε, λοιπόν, και
λέμε:
Ρούσσος: 49 λέξεις
Χωρεάνθης: 49 λέξεις
Δάλλας: 52 λέξεις
Χουρμουζιάδης: 52 λέξεις
Κεντρωτής: 124 λέξεις
Τυχαίο; Δεν νομίζω!
Αν με ρωτούσατε, πάντως, ποια μετάφραση προτιμώ, με το
αρχαίο κείμενο πάντοτε εκτός συναγωνισμού – για εμένα, θα απαντούσα: Την πρώτη!
(με τις επιφυλάξεις που ανέφερα για την μετάφραση του τελευταίου στίχου).
Τη
δεύτερη ημέρα που επισκέφθηκα το βιβλιοπωλείο της Πρωτοπορίας προκειμένου να
προμηθευθώ ένα αντίτυπο του βιβλίου “Ο Κρυφός
Πυρήνας Των Ερυθρών Ταξιαρχιών”, του Δημήτρη Μαμαλούκα,
κατέβηκα στο υπόγειο όπου βρίσκονται τα αστυνομικά μυθιστορήματα. Εκεί μπορεί
να μην βρήκα αυτό που ζητούσα, και το οποίο τελικά μου το έφεραν από το τμήμα “Παραλαβής”
του βιβλιοπωλείου, εντόπισα όμως, όχι στα “αστυνομικά” βεβαίως, ένα άλλο βιβλίο
το οποίο μου κίνησε το ενδιαφέρον.
