0731. Σαραντάκος / Επίκουρος / Οινόανδα

Πριν από λίγες μέρες, την Παρασκευή, 8 Οκτωβρίου 2010, συγκεκριμένα, ολοκλήρωσα την ανάγνωση του βιβλίου “Τι Μας Έμαθαν Επιτέλους οι αρχαίοι Έλληνες;” του Δημήτρη Σαραντάκου. [ISBN: 978-960-235-790-3, Εκδόσεις “Γνώση”, 271 σελίδες, κόστος 6,93 ευρώ, στο βιβλιοπωλείο “Πρωτοπορία”].

Πρόκειται για ένα καλογραμμένο, ευανάγνωστο βιβλίο στο οποίο δίνεται, συνοπτικά, μια μάλλον ικανοποιητική απάντηση στο ερώτημα του τίτλου. Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για “εισαγωγικό” βιβλίο το οποίο ωστόσο αποτελεί μια καλή αφετηρία για περαιτέρω ψάξιμο και ανάγνωση βιβλίων. Στο βιβλίο υπάρχει παράρτημα στο οποίο περιέχονται “Παραπομπές και Σχόλια” (από ένα σημείο και πέρα παύει η αντιστοίχιση αριθμού στο κείμενο και αριθμού παραπομπής – θέλει λίγο ψάξιμο το πράγμα) και “Βιβλιογραφία”.

Στο οπισθόφυλλο του βιβλίου μπορούμε να διαβάσουμε:

[...] Αν το βιβλίο αυτό είναι επικεντρωμένο στην αρχαία ελληνική σκέψη και πολιτιστική κληρονομιά, αυτό οφείλεται στην πεποίθησή μου πως ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο επίκαιρη και τόσο ζωτική η ανάγκη να μάθουμε τι μας είπαν επιτέλους οι αρχαίοι Έλληνες, να γνωρίσουμε τη διαύγεια, την τόλμη, τη μετριοπάθεια και τη ευθύτητα της αρχαίας ελληνικής σκέψης. Αν κατανοήσουμε τα διδάγματα αυτά της αρχαίας Ελλάδας, ίσως να λευτερωθούμε από τρεις δυνάστες που κατατρύχουν σήμερα την ύπαρξη μας: τον φόβο, την προκατάληψη και την ασκήμια.
 
Δημήτρης Σαραντάκος

Εκείνο που μου έκανε εντύπωση στο βιβλίο αυτό ήταν το Κεφάλαιο το αφιερωμένο στον Επίκουρο. Διαπίστωσα, με λίγα λόγια, ότι . . . είμαι οπαδός του! Ο άνθρωπος θα πρέπει να ήταν καταπληκτικός. Ο Επίκουρος, λοιπόν, όπως μας λέει ο κ. Σαραντάκος, θέλησε να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τους φόβους του “όχι με κούφιες παρηγοριές και ψεύτικες ελπίδες, αλλά βοηθώντας τον να δει τη ζωή του από τη δική του σκοπιά, να γνωρίσει τον εαυτό του και την πραγματική φύση των πραγμάτων, να απολαύσει τις απλές χαρές της ζωής και να κερδίσει έτσι τελικά την εσωτερική γαλήνη και ηρεμία. Και όπως φαίνεται το πέτυχε”.

Ο Επίκουρος πρέσβευε τη φιλοσοφία της ηδονής αλλά:

“Με τον όρο αυτόν (δηλαδή: ηδονή) που συνέβαλε στη συστηματική δυσφήμιση του ίδιου και της φιλοσοφίας του ο Επίκουρος δεν εννοούσε την ακόλαστη κραιπάλη ή τον ράθυμο ευδαιμονισμό. Εννοούσε την απαλλαγή από περιττές ανάγκες, την απελευθέρωση από κάθε είδους φόβο, την ανάπτυξη δεσμών φιλίας και αλληλοσεβασμού μεταξύ των ανθρώπων ώστε τελικά η ζωή τους να κυλά απλή, γαλήνια και ευτυχισμένη”.

Οι βασικές αρχές της διδασκαλίας του είναι:

- Με τον θάνατο έρχεται το τέλος, όχι μόνο του σώματος, αλλά και της ψυχής.

- Οι θεοί δεν επιβραβεύουν ούτε τιμωρούν τους ανθρώπους.

- Το σύμπαν είναι άπειρο και αιώνιο.

- Τα γενόμενα στον κόσμο συμβαίνουν, τελικά, με βάση τις κινήσεις και τις αλληλεπιδράσεις των ατόμων που διακινούνται στον κενό χώρο.

. . . τη διδασκαλία όσο και την προσωπική ζωή του Επίκουρου και των μαθητών του τις χαρακτήριζε η υψηλή πνευματικότητα και η σχεδόν ασκητική λιτότητα.

Το 1844 ανακαλύφθηκε από δύο γάλλους αρχαιολόγους στην Ιωνία η μεγάλη επιγραφή του Επικούρειου Διογένη Οινοανδέα, το μεγαλειώδες φιλοσοφικό μνημείο της ανθρωπότητας. Ο εν λόγω Διογένης, φιλόσοφος του δεύτερου μ.Χ. αιώνα, μας άφησε ένα “πέτρινο” βιβλίο με τη μορφή μια τεράστιας επιγραφής που έβαλε να χαράξουν σε ένα τοίχο, μήκους περίπου 100 μέτρων και ύψους 2 μέτρων, στην κεντρική πλατεία των Οινοάνδων. Στην επιγραφή αυτή αναπτύσσεται η επικούρεια κοσμοθεωρία.

Οι λεβέντες, ως συνήθως, Χριστιανοί, βεβαίως:

“. . . επίμονα δυσφήμισαν το όνομα και τη διδασκαλία του (του Επίκουρου), και όταν πήραν την εξουσία, κατέστρεψαν συστηματικά το έργο του και τελικά εξόντωσαν τους τελευταίους Επικούρειους στα σφαγεία της Σκυθόπολης”.

Ένα κλικ μακριά: Γιώργος Χατζηνάσιος και “Το Αγκίστρι”.

17/10/2010