Την
ύπαρξη του άλμπουμ την πληροφορήθηκα διαβάζοντας το βιβλίο «Μάγκες αλήστου
εποχής 24+1 ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΠΟΡΤΡΕΤΑ», του Ηλία Βολιότη – Καπετανάκη. Συγκεκριμένα
στο κεφάλαιο «Σεμνό Υπόμνημα ΣΤΟΝ ΝΙΚΟ ΜΑΜΑΓΚΑΚΗ (3 Μαρτίου 1929 – 24
Ιουλίου 2013)», σελίδα 228.
Λοιπόν,
διάβασα:
«Τα τραγούδια της παράδεισος» του Νίκου Μαμαγκάκη είναι στο
ρεμπέτικο, ό,τι ακριβώς στο δημοτικό τραγούδι οι «36 ελληνικοί χοροί για
ορχήστρα» του Νίκου Σκαλκώτα. Αμφότερα παγκόσμιας πρωτοτυπίας έργα
«πρωτοποριακής» μουσικής με αφορμή και αφετηρία την πολύτροπα πανέμορφη και
διαχρονική μελωδική μας παράδοση!
Δεν
χρειαζόμουν τίποτα περισσότερο. Έσπευσα να αποκτήσω ένα αντίγραφο του άλμπουμ «Τα τραγούδια της παράδεισος». Το
βρήκα στο Θεσσαλονικιώτικο “Studio 52”,
στο οποίο και το παρήγγειλα, μέσω διαδικτύου, την Πέμπτη, 31 Ιουλίου 2025.
Κόστος: 13,95 + 2,95 (μεταφορικά) = 16,90 €. Το διπλό, αυτό, CD άλμπουμ
το παρέλαβα μόλις (!) είκοσι μέρες μετά. Την Τετάρτη, 20 Αυγούστου.
Με
κόκκινα γράμματα στην κορυφή του εξώφυλλου η λέξη «ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ» και κάτω από τον τίτλο «ΓΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΟΡΧΗΣΤΡΑ,
ΠΙΑΝΟ, ΤΡΟΜΠΕΤΑ, ΜΠΟΥΖΟΥΚΙ, σολιστ: ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΑΣΑΡΤ». Κάτι θα έπρεπε να
υποψιαστώ αλλά . . . δεν.
Τοποθέτησα
το πρώτο CD
του
άλμπουμ στο Marantz CD 6007 CD Player, άνοιξα τον Denon
PMA-1500 AE ενισχυτή και τα αφτιά μου. Περίμενα πράγματα
και θαύματα από τα Q
Acoustics 3050 ηχεία μου. Λοιπόν, δεν τα άκουσα!
Ομολογώ
πως απογοητεύτηκα κάπως. Δεν περίμενα πως με δυσκολία θα αναγνώριζα κομμάτια
που ήδη γνώριζα. Δεν περίμενα τόσο βαριά ενορχήστρωση και, κυρίως, κυριαρχία
των πνευστών που τόσο πολύ διαφοροποιούσαν το ύφος των τραγουδιών.
Δυσκολευόμουν να παρακολουθήσω. Δυσκολευόμουν να συντονιστώ. Το άκουσμα μου
έμοιαζε θολό και ασυνάρτητο.
Δεν
είμαι αυτός που θα κρίνει την μουσική αξία του έργου ή θα αμφισβητήσει τον Νίκο
Μαμαγκάκη σαν μουσικό. Σαν απλώς ακροατής όμως ομολογώ πως το πρώτο άκουσμα το
βρήκα απογοητευτικό. Τόσο που το δεύτερο, και επιβεβλημένο αν θέλω να είμαι
στοιχειωδώς δίκαιος, άκουσμα να μου μοιάζει δύσκολο αν όχι απωθητικό.
Ίσως
και να φταίει που, ασυνείδητα ίσως, περίμενα ν’ ακούσω κάτι αντίστοιχο με το,
εξαιρετικό, και παρόμοιο, άλμπουμ «Ο ΣΚΛΗΡΟΣ ΑΠΡΙΛΗΣ ΤΟΥ 45» του Μάνου
Χατζιδάκι ή και το ορχηστρικό «ΠΑΣΧΑΛΙΕΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΚΡΗ ΓΗ», του Χατζιδάκι
και πάλι.
Η
εξήγηση βρίσκεται προφανώς στην, κόκκινη, λέξη «ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ», που ήδη ανέφερα. Ο ίδιος
ο συνθέτης στο ένθετο του άλμπουμ αναφέρει:
. . . Και πάλι με τον τίτλο «Τα τραγούδια της
Παράδεισος» (παραλλαγές concertante), ένα εντελώς νέο έργο
βασισμένο εξ’ ολοκλήρου στο πρωταρχικό θέμα ενός εκάστου των τραγουδιών αυτών
και επεξεργασμένο βαθιά με βάση την μορφή των παραλλαγών όπως την ξέρουμε στην
κλασική μουσική.
Ας μην ξεχνάμε δε πως οι παραλλαγές σαν φόρμα,
προπάντων στη δυτική μουσική, αποτελούν την κορωνίδα της μουσικής δημιουργίας
(Μπαχ, Γκόλμπεργκ).
Κύριο ρόλο παίζει το
πιάνο, η τρομπέτα και το μπουζούκι τα οποία είναι γραμμένα εντελώς δεξιοτεχνικά
και τα οποία ερμηνεύει ο πολυμουσικός Αντώνης Φασάρτ στον οποίο και
οφείλεται το ό,τι αποπερατώθηκε το έργο αυτό και γι' αυτό του έχω ευγνωμοσύνη
και δηλώνω θαυμαστή του ταλέντου του.
Για
το θέμα «παραλλαγή» αντιγράφω από το σχετικό λήμμα της Βικιπαίδειας:
Στη Δυτική Ευρωπαϊκή Μουσική ο όρος παραλλαγή αναφέρεται
σε τεχνική σύνθεσης, κατά την οποία το μουσικό υλικό επαναλαμβάνεται
παραλλαγμένο ποικιλοτρόπως. Η εφαρμογή των αλλαγών αυτών μπορεί να αναφέρεται
στο μέρος του ρυθμού, στην αρμονία, τη μελωδία, την αντίστιξη, την ενορχήστρωση, ή οποιονδήποτε συνδυασμό των παραπάνω.
Συνεπώς
μάλλον η λειψή μουσική μου παιδεία πταίει και έτερον ουδέν! «Τα τραγούδια της Παράδεισος»
όμως, θα τα ξανακούσω, κάτω και από άλλες συνθήκες, και μακάρι ν’ αξιωθώ να χαρώ
και ν’ αποζητήσω το άκουσμά τους.
Το
ενδιαφέρον είναι πως στο ένθετο του εν λόγω άλμπουμ αναφέρεται ένα ακόμα
άλμπουμ του Νίκου Μαμαγκάκη καθώς ο ίδιος σημειώνει:
. . . «Ρεμπέτικο προσκλητήριο», σε δική μου ενορχήστρωση με το
στερεότυπο λαϊκό συγκρότημα με το οποίο είχαν γίνει περίπου οι πρώτες εκτελέσεις χωρίς καμιά απολύτως
επέμβαση στη ρυθμική, μελωδική και αρμονική παράμετρο, αλλά μόνο με μια
ενδελεχή προσπάθεια για την όσο γίνεται πιο τέλεια εκτέλεση τους, τραγουδισμένα
από τους τραγουδιστές Δημήτρη Κοντογιάννη, Σοφία Παπάζογλου, Ζαχαρία Καρούνη
και Ντένια Κουρούση, που κατά την γνώμη μου θα τους είχε επιλέξει και οι αείμνηστοι
βάρδοι φίλοι μου.
Οι
παλαιότεροι αναγνώστες του παρόντος ημερολογίου θα το ήδη, ορθώς, υπέθεσαν.
Βεβαίως και παρήγγειλα ένα αντίγραφο του άλμπουμ «Ρεμπέτικο Προσκλητήριο», και
πάλι στο “Studio 52”,
την Πέμπτη, 28 Αυγούστου 2025 με κόστος 11,95 + 2,95 (μεταφορικά) = 14,90 €. Το
περιμένω!
Να
είσαστε Καλά,
να
ακούτε μουσική
και
να δίνετε μια δεύτερη
ευκαιρία
στις «παραλλαγές»!
Ένα
κλικ μακριά το τραγούδι «Κάτω Στα Λεμονάδικα», σύνθεση του Βαγγέλη Παπάζογλου, σε
«παραλλαγή» του Νίκου Μαμαγκάκη, από το άλμπουμ «Τα Τραγούδια Της Παράδεισος»:
07/09/2025
