1395. Συνεχόμενα Τέσσερα του Μελέαγρου Δίστιχα

Ακόμα μία φορά, και μάλιστα συνεχόμενη, που καταφεύγω στην Παλατινή ή, ορθότερα ίσως, στην Ελληνική, Ανθολογία προκειμένου να προσθέσω μία ακόμα εγγραφή στο παρόν ημερολόγιο. Αν έχω μετρήσει, δηλαδή ετικετοδοτήσει, σωστά η παρούσα είναι η πεντηκοστή έβδομη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο.

Ανατρέχοντας κανείς στις προηγούμενες σχετικές εγγραφές μπορεί, πέραν των επιγραμμάτων και των μεταφράσεών τους, να διαβάσει αρκετά σχετικά με την Ανθολογία και το πώς, προσωπικά, αντιμετωπίζω το ζήτημα της μετάφρασης των επιγραμμάτων αυτών.

Σήμερα θα παραθέσω τέσσερα συνεχόμενα, στην Ανθολογία, δίστιχα του Μελέαγρου καθώς και τη μετάφρασή τους, από την ταπεινότητά μου.

Για τον Μελέαγρο αντιγράφω από το σχετικό λήμμα της Βικιπαίδειας: 

Ο Μελέαγρος ήταν κυνικός φιλόσοφος, ποιητής και επιγραμματοποιός.

Βιογραφία

Γεννήθηκε στα Γάδαρα της Κοίλης Συρίας. Έζησε στην Τύρο και πέθανε το 60 π.Χ. στην Κω. Έγινε ένδοξος με την περίφημη συλλογή του «Στέφανος»^[5]. Ήταν έξοχος ερωτικός ποιητής, τραγούδησε το πάθος του για την Ηλιοδώρα, την τρυφερότητά του για την Ζηνοφίλα καθώς και τον έρωτά του για αρκετές ακόμα γυναίκες. Στον «Στέφανό» του περιέλαβε και 124 δικά του επιγράμματα. Η συλλογή του αυτή αποτέλεσε μια από τις σπουδαιότερες συνεισφορές στην Παλατινή Ανθολογία.

Δυο αρχαίοι συγγραφείς, ο Αθήναιος^[6] και ο Διογένης ο Λαέρτιος^[7], θεωρούσαν ότι ο Μελέαγρος, όπως επίσης και ο Μένιππος (επίσης καταγόμενος από τα Γάδαρα), ήταν κυνικοί φιλόσοφοι^[8].

Συγγράμματα

Τα έργα του τα οποία αναφέρονται είναι^[9]:

·  «Αι Χάριτες»,

·   «Το συμπόσιον» και

·   «Περί δοξών»

Κανένα από τα έργα αυτά δεν έχει σωθεί.

Πηγές

· Σίμος Μενάρδος, Στέφανος, εκδ. Ι.Ν.Σιδέρης, Αθήνα, 1924, σελ. 131.

· Άρης Δικταίος, Anthologia Graeca, η λεγομένη Παλατίνη, εκδ. Γκοβόστη, 1980, τ. Α΄σ. 75 επ.

· Βασίλης Λαζανάς, Αρχαία ελληνικά επιγράμματα εμπνευσμένα από την Κόρινθο και την περιοχή της, Αθήνα, 1971, σ. 147.

· Pierre Waltz, Anthologie Grecque, ed. Les Belles Lettres, Paris, 1960, vol. I, p. 134.

· Peter Jay, The Greek Anthology, ed. Allen Lane, 1973, p. 128.

 

Τα δίστιχα, και όχι δύστυχα, αυτά επιγράμματα είναι από το Πέμπτο βιβλίο της Ανθολογίας, το οποίο περιλαμβάνει ερωτικά επιγράμματα, και αριθμούνται με αύξοντες αριθμούς από το 154 έως και το 157.

5.154

Ναὶ τὰν νηξαμέναν χαροποῖς ἐνὶ κύμασι Κύπριν,
ἔστι καὶ ἐκ μορφᾶς ἁ Τρυφέρα τρυφερά.

Ναι, μα την Κύπρη που σε χαρούμενα κύματα κολυμπά

και λόγω της μορφής της είναι η Τρυφέρα τρυφερή.

Η «Κύπρις», είναι, βεβαίως, η Αφροδίτη. Με δυσκόλεψε η μετάφραση.

5.155

Ἐντὸς ἐμῆς κραδίης τὴν εὔλαλον Ἡλιοδώραν

ψυχὴν τῆς ψυχῆς ἔπλασεν αὐτὸς Ἔρως.

Μέσα στην καρδιά μου τη γλυκόλαλη Ηλιοδώρα
ψυχή της ψυχής έπλασε ο ίδιος ο Έρωτας.

Ένα επίγραμμα που ίσως δεν χρειάζεται καν μετάφραση. Πόσοι τυχεροί είμαστε όσοι γεννηθήκαμε σε αυτόν τον τόπο, όσοι τα Ελληνικά μιλάμε;

5.156

Ἁ φίλερως χαροποῖς Ἀσκληπιὰς οἷα γαλήνης

ὄμμασι συμπείθει πάντας ἐρωτοπλοεῖν.

Η φιλέραστη Ασκληπιάδα, με χαρωπά σαν
τη γαλήνη μάτια, τους πάντες πείθει να ερωτοπλέουν. 

Και αυτό το επίγραμμα με δυσκόλεψε. Καταπληκτικό και επί της ουσίας το «ἐρωτοπλοεῖν» και καμία ανάγκη να «μεταφραστεί».

5.157

Τρηχὺς ὄνυξ ὑπ΄ Ἔρωτος ἀνέτραφες Ἡλιοδώρας·

ταύτης γὰρ δύνει κνίσμα καὶ ἐς κραδίην.

Τραχύ το νύχι που από τον Έρωτα ανάθρεψες της Ηλιοδώρας· γιατί αυτής βαθιά και στην καρδιά γρατζουνίζει.

Ακόμα ένα επίγραμμα που, για εμένα τον ερασιτέχνη τουλάχιστον, δύσκολα μεταφράζεται. Προσπάθησα.

Για τα πιο πάνω επιγράμματα διάβασα / συμβουλεύτηκα τις μεταφράσεις τριών επαγγελματιών, θα έλεγα, μεταφραστών. Απογοήτευση. Απομακρύνονται αναίσχυντα από το αρχικό κείμενο, εφευρίσκουν, πλατειάζουν. Ίσως, όμως, αυτοί να γνωρίζουν καλύτερα.

Ένα κλικ μακριά η σύνθεση των  Michel Fugain (μουσική) and Pierre Delanoë (στίχοι) “Une Belle Histoire” [1972] με τους Michel Fugain & Le Big Bazar:

16/03/2022