1019. Αδελφοί Καραμάζοφ

Ξεκίνησα να το διαβάζω το απογευματάκι της Κυριακής, 3 Μαΐου 2015. Ολοκλήρωσα την ανάγνωσή του εχθές Παρασκευή, 12 Ιουνίου 2015, το βραδάκι. Όχι και άσχημα για ένα βιβλίο 1469 σελίδων. Βιβλίο το οποίο είχα αγοράσει την Παρασκευή, 11 Απριλίου 2014 προς 21,61 ευρώ από την Πρωτοπορία.

Μιλώ για το βιβλίο “Αδελφοί Καραμάζοφ” του Φίοντορ Ντοστογιέφσκι. (Εγώ έγραψα “Φίοντορ” στη Βικιπαίδεια, όπου παραπέμπω, στον τίτλο του λήμματος αναγράφει ”Φιοντόρ” και στο σώμα ”Φιόντορ”. Συμπέρασμα; Διαλέγετε και . . . προφέρετε!). Βιβλίο των εκδόσεων “Ίνδικτος” (2011), 1469 σελίδων, όπως ήδη γράψαμε, με ISBN 978-960-518-398-1 σε μετάφραση Ελένης Μπακοπούλου με πρόλογο του Μανώλη Βελιτζανίδη τυπωμένο σε χαρτί “ΣΑΜΟΥΑ ΒΙΒΛΙΟΥ 40 ΓΡΑΜΜΑΡΙΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ EBNER & SPIEGEL GMBH ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ”.

Οι συγκεκριμένες εκδόσεις μου είχαν κινήσει το ενδιαφέρον για το μαζεμένο μέγεθος και την καλαισθησία που διέκρινε τα βιβλία τους. Διάβασα καλά λόγια για τη συγκεκριμένη μετάφραση, ήθελα να διαβάσω το συγκεκριμένο βιβλίο, δεν το είχα, τελείωσε. Το αγόρασα. Ησύχασα. Ήρθε ο καιρός του, το διάβασα.

Μου άρεσε το έργο; Ναι! Μου άρεσε η μετάφραση; Όχι όσο περίμενα. Με ξένισε, κατ’ αρχάς, ο τονισμός στο επίθετο των πρωταγωνιστών Καραμάζοφ (χώρια που εγώ μια ζωή το ήξερα, λανθασμένα υποθέτω, “Καραμαζόφ”): Φιόντοροβιτς. Δοκιμάστε να το προφέρετε και θα καταλάβετε τι εννοώ. Το ότι “οι Ελληνικές λέξεις τονίζονται στη λήγουσα, στην παραλήγουσα ή την προπαραλήγουσα” που έμαθα στο σχολείο μάλλον μας άφησε, και αυτό, χρόνους.

Από τη μία λοιπόν αυτό το “Φιόντοροβιτς” από την άλλη η κατάχρηση του “καθότι”, κάποια “αμφότεροι” κάτι “και είπε εις απάντησιν”, “σούπερ περήφανη καρδούλα”, “με σκυθρωπή φωνή”, “βαθύς καρδιογνώστης”, “εισέβαλε μέσα του”, “ένα υπερδυσάρεστο και υπερλυπηρό για όλους συμβάν”, “οι κινήσεις της γρήγορες, άμεσες, εύπιστες”, ‘’και πεταγόμενος πάνω’’, ‘’μπορεί μόνον ο καραπρόστυχος’’, “βρομερούτσικες αμφιβολίες” και “της περίπου θερμούτσικης αντιμετώπισης” δεν μου επέτρεψαν να ξεχάσω ότι διαβάζω ένα μεταφρασμένο έργο.

Ίσως, στο σημείο αυτό, να αδικώ τη μεταφράστρια διότι το έργο της συγκεκριμένης μετάφρασης μεγάλο, βαρύ και δύσκολο. Τι τα θέλετε; Το να διαβάζεις με το μολύβι στο χέρι είναι πειρασμός. Θα σημειώσεις αυτό που σου αρέσει θα σημειώσεις και αυτό που δεν σου αρέσει. Εξ άλλου, και όπως γράψαμε: Ο συγγραφέας είναι το άλλοθι του μεταφραστή.

Σημειώστε και δύο λαθάκια: το πρώτο στη σελίδα 626 (στην όγδοη γραμμή από την αρχή της σελίδας: “προσεύχεται” αντί “προσεύχεσαι”] και στη σελίδα 1304 (πρώτη γραμμή: “από τις σελίδες της” αντί “από τις σελίδες του” (του Τύπου)) για όσους, τουλάχιστον, έχετε ένα αντίτυπο του έργου στην κατοχή σας.

Κλασικό έργο “Οι Αδελφοί Καραμάζοφ”, το τελευταίο μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι, το οποίο βεβαίως δεν εξαντλείται σε μία και μόνο ανάγνωση. Το ζήτημα είναι ποιος στην εποχή μας, του Video Clip, θα βρει χρόνο και διάθεση να επαναλάβει την ανάγνωση του ογκώδους αυτού έργου απομαστεύοντας γνώση και ευχαρίστηση.

Εκατόν τριανταπέντε χρόνια πέρασαν από τότε που γράφτηκε το έργο και προφανώς, σε κάποια σημεία, η ηλικία του φαίνεται. Από την άλλη, τα  ζητήματα ανθρωπίνων σχέσεων και ψυχής που πραγματεύεται δεν έχουν χάσει στο παραμικρό την αξία και τη σημασία τους. Μπορεί σε κάποια σημεία ο συγγραφέας, με τα “σύγχρονα μέτρα”, να πλατειάζει αλλά αυτό σε τίποτα δεν αφαιρεί από τη χαρά και την αξία της ανάγνωσής του.

Δεν θα γράψω για τους χαρακτήρες και τη δομή του έργου. Μια σχετική αναζήτηση στο διαδίκτυο μπορεί να οδηγήσει σε πλήθος ιστοτόπων με αναλυτικές περιγραφές του έργου και των πρωταγωνιστών του (κυρίως, ομολογώ, στα Αγγλικά).

Επιτρέψτε μου, κλείνοντας την παρούσα εγγραφή, να ξεφυλλίσω το αντίτυπό μου και να παραθέσω κάποια από τα σημεία που, με το faber μολυβάκι μου, επισήμανα:

·       Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι άνθρωποι, ακόμα και οι κακούργοι, είναι πολύ πιο αφελείς κι απλοϊκοί από αυτό που φανταζόμαστε εμείς γι’ αυτούς. Αλλά κι εμείς επίσης. [46]

·       Ήταν συναισθηματικός. Ήταν κακός και συναισθηματικός. [75]

·       Στον ρεαλιστή η πίστη δεν γεννιέται από το θαύμα, αλλά το θαύμα από την πίστη. [76]

·       Προσπαθήστε να αγαπήσετε τους πλησίον σας έμπρακτα κι ακούραστα. Όσο θα προοδεύετε στην αγάπη θα πείθεστε και για την ύπαρξη του Θεού και για την αθανασία της ψυχής. Αν στην αγάπη για τον πλησίον προχωρήσετε ως την πλήρη αυταπάρνηση, τότε αναμφίβολα θα πιστέψετε, και καμία αμφιβολία δεν θα μπορεί να τρυπώσει στην καρδιά σας. Είναι δοκιμασμένο, είναι έτσι. [132]

·       Εν ολίγοις, δουλεύω επ’ αμοιβή, ζητάω την αμοιβή μου αμέσως, δηλαδή έπαινο κι ανταμοιβή, για την αγάπη με αγάπη. Διαφορετικά είμαι ανίκανη να αγαπήσω κάποιον. [133]

·       «Δόξα στον Ύψιστο πάνω στην πλάση                                         
Δόξα στον Ύψιστο μέσα σε εμέ!» [222]

·        Ξαφνικά ο Αλιόσα ένιωσε απέναντί της σοβαρά και εκ προθέσεως ένοχος. Είχε ηττηθεί και γοητευτεί ακαριαία. [302]

·       Αυτό ήταν βεβαίως μόνο μια κακιά συνήθεια, που μαρτυρούσε χαμηλή μόρφωση, μια κακώς αφομοιωμένη στην παιδική της ηλικία έννοια της ευπρέπειας. [308]

·       Διότι ξέρετε, καλοί μου, καθένας από μας ξεχωριστά είναι ένοχος για όλα και για όλους πάνω στη γη . . . [332]

·       Μην είστε υπερόπτες απέναντι στους ασήμαντους, μην είστε υπερόπτες απέναντι στους σημαντικούς. [333]

·       Το ανάλυσαν όμως κατά τμήματα και προσπέρασαν το όλον, και μάλιστα είναι αξιοπερίεργο σε τι βαθμό τύφλωσης. [347]

·       . . . διότι εγώ θέλω να ζήσω στο βούρκο μου μέχρι τέλους, αν θέλετε να ξέρετε.[351]

·       Κύριε, μην με περιφρονείτε: στη Ρωσία οι μεθυσμένοι είναι οι πιο καλοί άνθρωποι. [410]

·        . . . διότι αυτό που εκεί είναι υπόθεση, για το νεαρό Ρώσο γίνεται αμέσως αξίωμα. . .[463]

·       Η ανοησία είναι σύντομη και άκακη, ενώ η εξυπνάδα ελίσσεται και ξεφεύγει. [466]

·       Δεν υπάρχει πιο διηνεκές και πιο βασανιστικό μέλημα για τον άνθρωπο από το, μένοντας ελεύθερος, να βρει το συντομότερο δυνατόν ποιον να προσκυνήσει. [502]

·       Διότι στον άνθρωπο αρέσει η πτώση του ενάρετου και η καταισχύνη του. [611]

·       Άνθρωπε, μην αρθείς πάνω από τα ζώα: είναι αναμάρτητα, ενώ εσύ με το μεγαλείο σου ρυπαίνεις τη γη άμα τη εμφανίσει σου και αφήνεις πίσω σου το χνάρι της βρομιάς σου, - αλίμονο, σχεδόν ο καθένας εξ’ ημών! [624]

·       Η ταπεινότητα στην αγάπη είναι τρομερή δύναμη, από όλες η πιο ισχυρή και παρόμοια της δεν υπάρχει άλλη. [625]

·       . . . διότι είναι εξαιρετικά επίφοβος ο πάντα συνετός νέος και δεν αξίζει τίποτα. . . [661]

·       Ο παπάς άκουγε προσεχτικά, αλλά βοηθούσε λίγο. [727]

·       «Δεν υπάρχει τίποτα πιο βλακώδες από ένα βλάκα Γάλλο». . . [1006]

·       «Δείξτε» - γράφει – «σε ένα Ρώσο μαθητή το χάρτη του ουράνιου θόλου, περί του οποίου ως τώρα δεν είχε καμιά απολύτως ιδέα, κι αύριο θα σας επιστρέψει το χάρτη αυτό διορθωμένο». [1052]

·       Θα σας αγαπάω τρομερά για το ότι μου επιτρέψατε τόσο σύντομα να μην σας αγαπάω. [1097]

·       Για κάθε αθλιότητα, ξέρεις, έχουν και μια κοινωνική δικαιολογία. [1114]

·       Πολλοί άνθρωποι είναι έντιμοι, χάρη στο ότι είναι βλάκες. [1120]

·       Το θιγμένο ηθικό, κι ακόμα περισσότερο το αίσθημα της καλαισθησίας είναι καμιά φορά αμείλικτο. [1367]

·       Εκτός τούτου, στα χέρια του άλλου ένα κομμάτι ψωμί μοιάζει πάντα μεγαλύτερο. [1377]

·       «Ζευ, θυμώνεις, άρα έχεις άδικο». [1412]

Ένα κλικ μακριά “Plaine, Ma Plaine” με την ορχήστρα του Paul Mauriat (από το “The Russian Album“, του 1965):

 14/06/2015