0952. Παλατινή Ανθολογία

Την ύπαρξη της Παλατινής Ανθολογίας την πληροφορήθηκα από το εξαιρετικό βιβλίο του Ανδρέα Λεντάκη: “500 ποιήματα από την ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ” (Δωρικός 1987)  ένα αντίτυπο του οποίου απέκτησα την 23^η Σεπτεμβρίου 1988.

Ακολούθησε την 27^η Μαΐου 1999, το βιβλίο “Παλατινή Ανθολογία Ερωτικά Επιγράμματα” (Στιγμή 1999 / ISBN 960-269-182-4) σε μετάφραση του Νίκου Χουρμουζιάδη.

Την 9^η Μαΐου 2014 απέκτησα και τρίτο βιβλίο με επιγράμματα της Παλατινής Ανθολογίας. Το “Των εραστών τα μάτια είναι πάντα σα βροχή. . . ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Επιγράμματα ερωτικά” (GUTENBERG 2014 / ISBN 978-960-01-1625-0) με “Εισαγωγικό σημείωμα και μετάφραση Γιώργος Κεντρωτής”.

Αυτό ακριβώς το τρίτο βιβλίο στάθηκε πηγή απογοήτευσης για εμένα. Το πράγμα ξεκίνησε από το χρώμα του εξώφυλλου, αμφιλεγόμενο ροζ, και συνεχίστηκε, δυστυχώς, με τις μεταφράσεις των επιγραμμάτων. Βεβαίως ο καθηγητής στο εισαγωγικό του σημείωμα “ΜΕΤΑΦΡΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟ Ε΄ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΠΑΛΑΤΙΝΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ”, το οποίο μάλιστα αφιερώνει “Στη μνήμη του Ανδρέα Λεντάκη”, εξηγεί, ή τουλάχιστον προσπαθεί, το πώς οδηγήθηκε να μεταφράσει έτσι όπως μετέφρασε τα ερωτικά επιγράμματα σύμφωνα μάλιστα με   “ το τι και το πώς του – όπως λέγεται - ενδογλωσσικού μεταφραστικού λόγου” όπως αυτό το διδάχθηκε από τον μακαρίτη Ανδρέα Λεντάκη.

Πρόκειται για ένα εισαγωγικό σημείωμα δέκα οκτώ σελίδων το οποίο έχω γεμίσει υπογραμμίσεις και ερωτηματικά. Καθηγητής είναι ο άνθρωπος γνωρίζει τι γράφει και πώς το γράφει. Απλώς εμένα με απωθεί το αποτέλεσμα. Το επίγραμμα, στο μυαλό μου, είναι ταυτόσημο με τη δωρικότητα (με την έννοια της λιτότητας) και την ακρίβεια. Όταν η μετάφραση ξεπέφτει στην περίφραση, πέρα από το όρια που θέτει η χρονική απόσταση, εγώ αρρωσταίνω. Δεν λειτουργώ.

Ο κ. Κεντρωτής, λοιπόν, πιστός στα όσα στο εισαγωγικό του σημείωμα περιγράφει, δεν μεταφράζει απλώς (με ότι αυτό το “απλώς” σημαίνει σε μία μεταφραστική εργασία) αλλά εφευρίσκει κιόλας. Από λέξεις μέχρι και ολόκληρες προτάσεις. Το αποτέλεσμα, για εμένα, είναι απωθητικό. Ίσως για κάποιους με μικρότερη επαφή με τη γλώσσα, ή μειωμένη διάθεση για εμβάθυνση, μεταφράσεις αυτού του τύπου να είναι ότι το καλύτερο. Το δέχομαι. Για εμένα το επίγραμμα, στο πρωτότυπο, μοιάζει με μία λυγερή κοπέλα οι τέτοιες μεταφράσεις μου φέρνουν στο νου μεσόκοπες χοντρές κυρίες.

Το κέρδος μου από το συγκεκριμένο βιβλίο, πέρα από τη γενικότερη αίσθηση, το ότι δεν θα ψάξω κάποιες λέξεις στο λεξικό και βέβαια αυτά καθεαυτά τα επιγράμματα στο πρωτότυπο (αν και με λίγο ψάξιμο στο διαδίκτυο μπορεί κανείς να κατεβάσει την ANTHOLOGIA GRAECA).

Παραθέτω το επίγραμμα 94, του Ρουφίνου, και δύο μεταφράσεις. Αυτή του κ. Κεντρωτή και μία της ταπεινότητάς μου δίχως, φυσικά, την παραμικρή πρόθεση να αναμετρηθώ, σε αυτό το επίπεδο, με έναν καθηγητή Πανεπιστημίου. . .

Τα μάτια έχεις της Ήρας, Μελίτη μου,

της Αθηνάς τα χέρια,

της Αφροδίτης τους μαστούς,

της Θέτιδος τους αστραγάλους.

Ευδαίμων αυτός που σε θωρεί,

τρισόλβιος όποιος σε ακούει.

ημίθεος ο που σου φιλάει το στόμα,

κι αυτός που σε γαμεί

-      Ω, αυτός που σε γαμεί!-

Αυτός, Μελίτη μου, είναι θεός κι αθάνατος.

(Σελίδα 121 του βιβλίου)

Και η δική μου:

Έχεις τα μάτια της Ήρας, Μελίτη,

τα χέρια της Αθηνάς,

τα στήθη της Αφροδίτης,

της Θέτιδας τους αστραγάλους,

ευτυχής όποιος σε κοιτά·

τρισευτυχισμένος όποιος σε ακούει·

ημίθεος αυτός που σε φιλά·

αθάνατος δε, όποιος μαζί σου πλαγιάζει.

Να είσαστε όλες και όλοι Καλά!

Ένα κλικ μακριά ο Φίλιππος Πλιάτσικας τραγουδά “Τόσοι Δρόμοι” από το άλμπουμ “Προσοχή Στο Κενό” σε μουσική δική του και στίχους δικούς του και της Μαρίας Κοβαίου με τον εξαίρετο στίχο:

Μια μικρή απόδραση έχεις παραγγείλει

Μια μεγάλη φυλακή σου έχουν στείλει.

28/06/2014