Την Κυριακή, 18 Ιουνίου 2017, είχα την ευκαιρία να ανεβάσω στο παρόν ημερολόγιο μία εγγραφή με τίτλο:
Όπου, το «πέραν του Πέμπτου Βιβλίου» αφορούσε το Έβδομο βιβλίο. Για να μην κουράσω τους, ευγενικούς αναγνώστες, επιτρέψτε μου να επαναλάβω, και να επικαιροποιήσω, ένα μεγάλο τμήμα από την πιο πάνω εγγραφή. Πάμε, λοιπόν!
Η μέχρι τώρα ενασχόλησή μου με την «Παλατινή Ανθολογία», και συνεκδοχικά οι σχετικές εγγραφές που ανέβασα στο παρόν e-ημερολόγιο, είχε να κάνει με τα ερωτικά επιγράμματα. Επιγράμματα που βρίσκονται συγκεντρωμένα στο πέμπτο, της εν λόγω Ανθολογίας, βιβλίο. Όμως, η Παλατινή Ανθολογία έχει ορίζοντα σαφώς πέραν των ερωτικών επιγραμμάτων και ας μοιάζει αυτά να είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Την Παλατινή Ανθολογία, λοιπόν, απαρτίζουν δεκαπέντε βιβλία που περιέχουν:
1. Το πρώτο: 123 χριστιανικά επιγράμματα.
2. Το δεύτερο: Περιγραφές («εκφράσεις»), σε 416 δακτυλικούς εξάμετρους στίχους δίχως ποιητική αξία, μπρούτζινων αγαλμάτων που βρισκόντουσαν στο περίφημο δημόσιο γυμναστήριο του Ζευξίππου.
3. Το τρίτο: 19 κυζικικά επιγράμματα, ιστορικής και όχι λογοτεχνικής αξίας, γραμμένα στα «στυλοπινάκια» του ναού της Απολλωνίδας, μητέρας του Άτταλου και του Ευμένη, στην Κύζικο.
4. Το τέταρτο: Τα προοίμια των διαφόρων ανθολογιών (Του Μελέαγρου (58 στ), του Φιλίππου (14 στ) του Αγαθία του Σχολαστικού (133 στ) και 10 του Αγαθία στίχους).
5. Το πέμπτο: 309 ερωτικά επιγράμματα.
6. Το έκτο: 358 αναθηματικά επιγράμματα, αφιερωμένα σε ιστορικά πρόσωπα ή γεγονότα αλλά και σε απλούς ανθρώπους.
7. Το έβδομο: 748 επιτύμβια επιγράμματα πολλά από τα οποία είναι απλά ποιητικά γυμνάσματα.
8. Το όγδοο: 257 επιγράμματα του Γρηγορίου του Θεολόγου.
9. Το ένατο: 827 επιδεικτικά επιγράμματα (από το 582 και πέρα τα περισσότερα αναφέρονται σε πραγματικά έργα τέχνης, δημόσια κτήρια, λουτρά, κήπους κλπ).
10. Το δέκατο: 126 προτρεπτικά επιγράμματα.
11. Το ενδέκατο: 442 συμποτικά και σκωπτικά επιγράμματα.
12. Το δωδέκατο: 258 παιδεραστικά επιγράμματα («Παιδική Μούσα», του Στράτωνα).
13. Το δέκατο τρίτο: 31 επιγράμματα διαφόρων μέτρων.
14. Το δέκατο τέταρτο: 150 επιγράμματα για αριθμητικά προβλήματα, αινίγματα και χρησμούς.
15. Το δέκατο πέμπτο: 51 διάφορα (σύμμικτα) επιγράμματα στα οποία περιλαμβάνονται και ορισμένα τεχνοπαίγνια (Νο 21, 22, 24, 27) τα οποία δηλαδή είναι γραμμένα σε μία αινιγματική γλώσσα με τρόπο που το σχήμα των στίχων τους να απεικονίζει ένα αντικείμενο (βωμό, αβγό, τσεκούρι. . .)
Οι πληροφορίες για το περιεχόμενο των δεκαπέντε βιβλίων της Παλατινή Ανθολογίας αντλήθηκαν από το εξαιρετικό βιβλίο του Ανδρέα Λεντάκη «500 ποιήματα από την ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ» (δωρικός 1987). Έχω έναν μικρό ενδοιασμό για το πλήθος των επιγραμμάτων του 5ου βιβλίου το οποίο, κατ’ άλλους, ισούται προς 310 και όχι 309 όπως παραδίδει ο Λεντάκης.
Συνειδητοποιώντας, λοιπόν, ότι υπάρχουν ακόμα 14 βιβλία, πέραν του 5ου, για να ασχοληθεί κανείς μαζί τους έκανα μια μικρή έρευνα στο διαδίκτυο. Το, αναμενόμενο, αποτέλεσμα ήταν να σπεύσω να αποκτήσω αντίτυπα των πιο κάτω βιβλίων:
1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, 960-352-907-9, ΚΑΚΤΟΣ, 2003, 206, 7,42 €
2. ΣΥΜΠΟΤΙΚΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΟ ΕΝΔΕΚΑΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΠΑΛΑΤΙΝΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ, ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ, 978-960-325-823-0, ΑΓΡΑ, 2009, 193, 10,1 €.
3. ΝΑΥΑΓΟΥ ΤΑΦΟΣ ΕΙΜΙ [ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ], ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, 978-960-576-542-2, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, 2016, 133, 11,45 €.
4. ΤΟ ΟΓΔΟΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΠΑΛΑΤΙΝΗΣ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑΣ ΜΙΑ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΝΑΝΖΙΑΝΖΗΝΟΥ, ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Π. ΒΕΡΤΟΥΛΑΚΗΣ, 978-960-354-293-3, ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ – ΚΑΡΔΑΜΙΤΣΑ, 2011, 285, 16,96 €.
5. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, 960-352-908-7, ΚΑΚΤΟΣ, 2003, 318, 9,86 €.
6. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΔΕΚΑΤΟΣ ΤΟΜΟΣ, ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΚΑΚΤΟΥ, 960-352-916-8, ΚΑΚΤΟΣ, 2006, 478, 12,14 €.
Όπου εμφανίζονται κατά σειρά: Τίτλος βιβλίου, Όνομα μεταφραστή, ISBN, Εκδοτικός Οίκος, Έτος Έκδοσης, Πλήθος σελίδων και κόστος (σε ευρώ).
Από ότι είδα, στο διαδίκτυο, αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν δύο πλήρεις μεταφράσεις της Παλατινή Ανθολογίας. Αυτή του εκδοτικού οίκου «Επικαιρότητα», σε δεκατρείς τόμους, και αυτή του οίκου «Κάκτος» σε δώδεκα τόμους στην οποία περιλαμβάνεται και ένα 16Ο βιβλίο! («Το 16ο βιβλίο περιέχει την Ανθολογία του Βυζαντινού λόγιου Μάξιμου Πλανούδη, η οποία μαζί με την Παλατινή Ανθολογία συναποτελούν τη λεγόμενη Ελληνική Ανθολογία. Τα επιγράμματα της Πλανούδειας Ανθολογίας είναι ποικίλου περιεχομένου, καθώς συναντάμε επιδεικτικά, σκωπτικά, επιτύμβια, «εκφραστικά» (επιγράμματα δηλαδή που περιγράφουν κάποιο έργο τέχνης), επιγράμματα για τους ηνιόχους των αρματοδρομιών, κ.ά.»).
Από τη σειρά του «Κάκτου», ο προσεκτικός αναγνώστης θα πρόσεξε ότι, έχω ήδη στην κατοχή μου το . . . 25% (3 από τους 12 τόμους). Σκοπεύω να συνεχίσω!
Τα πιο πάνω, και με πλαγιαστά γράμματα, είχα γράψει τότε. Να σημειώσω πως πραγματικά ολοκλήρωσα τη σειρά «Ανθολογία Ελληνική», των εκδόσεων «Κάκτος», αγοράζοντας τους εννιά, που μου έλειπαν, τόμους (την Τετάρτη, 28 Δεκεμβρίου 2022). Η Παλατινή Ανθολογία, σύμφωνα και με τα πιο πάνω, απαρτίζεται από τους δεκαπέντε πρώτους τόμους.
Αγόρασα επίσης, ακόμα μια φορά, το εξαιρετικό βιβλίο του Ανδρέα Λεντάκη «500 Ποιήματα Από Την Παλατινή Ανθολογία», αυτή τη φορά, στην «πιο χρηστική» έκδοση του οίκου «Gutenberg» (την Τετάρτη, 11 Δεκεμβρίου 2024). Το ξεφύλλισμα του βιβλίου αυτού μου έδωσε και την ιδέα της παρούσας εγγραφής με επιγράμματα από το ένατο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας με τα «Επιδεικτικά Επιγράμματα».
Ακολουθούν έξι επιγράμματα σε μετάφραση του Ανδρέα Λεντάκη:
IX 51 (Πλάτων)
Αἰὼν πάντα φέρει· δολιχὸς χρόνος οἶδεν ἀμείβειν
οὔνομα καὶ μορφὴν καὶ φύσιν ἠδὲ τύχην.
Ο χρόνος όλα τα φέρνει· των χρόνων το πέρασμα
ξέρει ν’ αλλάζει
τα ονόματα, τις μορφές, τη φύση, την τύχη.
IX 61 (Αγνώστου)
Γυμνόν ιδούσα Λάκαινα παλίντροπον εκ πολέμοιο
παίδ’ εόν ες πάτραν ωκύν ιέντα πόδα,
αντίη αΐξασα δι’ ήπατος ήλασε λόγχαν,
άρρενα ρηξαμένα φθόγγον επί κταμένω·
"Αλλότριον Σπάρτας, είπεν, γένος, έρρε, προς άδαν,
έρρ’, επεί εψεύσω πατρίδα και γενέταν."
Γυμνόν σαν είδε η Λάκαινα το γιο της να φεύγει απ’
τη μάχη
και ρίψασπις στην πατρίδα με γρήγορο πόδι να
φτάνει
ενάντια του έτρξε και το συκώτι του πέρασε με τη
λόγχη
φωνάζοντας στο νεκρό τ’ αντρίκεια λόγια ετούτα:
«Άμε στον Άδη, ξένη απ’ τη Σπάρτη σπορά, άμε
αφού διάψευσες γονιό και πατρίδα».
IX 133 (Αγνώστου)
Εἴ τις ἅπαξ γήμας πάλι δεύτερα λέκτρα διώκει,
ναυηγὸς πλώει δὶς βυθὸν ἀργαλέον.
Αν κάποιος που ’τανε παντρεμένος αναζητάει ξανά
Δεύτερη σύζυγο,
μοιάζει το ναυαγό που για δεύτερη φορά βάζει πλώρη
για τον άγριο βυθό.
IX 313 (Ανύτη)
Ἵζευ ἅπας ὑπὸ καλὰ δάφνας εὐθαλέα φύλλα,
ὡραίου τ᾽ ἄρυσαι νάματος ἁδὺ πόμα,
ὄφρα τοι ἀσθμαίνοντα πόνοις θέρεος φίλα γυῖα
ἀμπαύσῃς, πνοιῇ τυπτόμενα Ζεφύρου.
Κάθισε εδώ, κάτω από τον ίσκιο της πυκνόφυλλης δάφνης
κι απ’ την ωραία πηγή πιες το γλυκό της νερό,
τα πλανταγμένα από την κούραση του καλοκαιριού
μέλη σου ν’ αναπάψεις.
Κι η πνοή του Ζέφυρου να τα χτυπάει.
Βουκόλε, τὰν ἀγέλαν πόρρω νέμε, μὴ τὸ Μύρωνος
βοίδιον ὡς ἔμπνουν βουσὶ συνεξελάσῃς.
Μακριά από δω το κοπάδι, βοσκέ, ζωντανό
μη νομίσεις
Του Μύρωνα το δαμάλι και το πάρεις με τ’ άλλα
IX 747 (Πλάτων)
Εικόνα πέντε βοῶν μικρὰ λίθος εἶχεν ἴασπις,
ὡς ἤδη πάσας ἔμπνοα βοσκομένας.
καὶ τάχα κἂν ἀπέφευγε τὰ βοίδια: νῦν δὲ κρατεῖται
τῇ χρυσῇ μάνδρῃ τὸ βραχὺ βουκόλιον.
Πέντε αγελάδες εικόνιζε ο μικρός λίθος του ίασπι
που σα να ’τανε ζωντανές έβοσκαν.
Κι ίσως οι δαμάλες να το ’χανε σκάσει· μα τώρα
το μικρό κοπάδι στο χρυσό κρατιέται μαντρί.
Να είσαστε Καλά (και . . .τα επιγράμματα ν’ αγαπάτε)!
Ένα κλικ μακριά, και μιας από εχθές διαβάζω το βιβλίο (του) «Γιατί Τα Χρόνια Τρέχουν Χύμα», Διονύσης Σαββόπουλος και «Κιλελέρ», από το άλμπουμ του «Μπάλλος» [1971]:
06/02/2025
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου