1170. Ρουφίνος: Επίγραμμα Ακόμα Ένα

5.22 ΡΟΥΦΙΝΟΥ

Σοί με λάτριν γλυκύδωρος Ἔρως παρέδωκε, Βοῶπι,
ταῦρον ὑποζεύξας εἰς πόθον αὐτόμολον,
αὐτοθελῆ, πάνδουλον, ἑκούσιον, αὐτοκέλευστον,
αἰτήσοντα πικρὴν μήποτ΄ ἐλευθερίην,
ἄχρι φίλης πολιῆς καὶ γήραος· ὄμμα βάλοι δὲ
μήποτ΄ ἐφ΄ ἡμετέραις ἐλπίσι βασκανίη.

Ακόμα ένα επίγραμμα του Ρουφίνου από το Πέμπτο βιβλίο της Παλατινής Ανθολογίας. Μιας Ανθολογίας που έχει τη δική της ετικέτα στο παρόν e-ημερολόγιο και μετρά ήδη τριάντα οκτώ εγγραφές, της παρούσας μη συμπεριλαμβανομένης.

Για τη μετάφραση του επιγράμματος ανάτρεξα σε επτά (7) βιβλία, που δόξα τω Θεώ υπάρχουν στη βιβλιοθήκη μου, και σε κανένα από αυτά δεν συνάντησα μετάφραση που να με ικανοποιήσει. Ο κάθε μεταφραστής πρόσθετε το κάτι τις του και, εκ των υστέρων, φτιασίδωνε το επίγραμμα. Τελείως ερασιτέχνης εγώ μεταφραστής, μηχανικός σκέτος όντας,  πώς να κρίνω επαγγελματίες και καταξιωμένους μεταφραστές; Πώς να μιλήσω για μέτρα και ρυθμούς;

Για το μόνο που μπορώ να μιλήσω είναι το πώς εγώ αντιλαμβάνομαι τα επιγράμματα αυτά και την ποίηση που, μέσα από τους αιώνες, μεταφέρουν. Το έχω κάνει και το έχω αποτυπώσει με λόγια όπως:

Το επίγραμμα, στο μυαλό μου, είναι ταυτόσημο με τη δωρικότητα (με την έννοια της λιτότητας) και την ακρίβεια. Όταν η μετάφραση ξεπέφτει στην περίφραση, πέρα από το όρια που θέτει η χρονική απόσταση, εγώ αρρωσταίνω. Δεν λειτουργώ.

. . .

Για εμένα το επίγραμμα, στο πρωτότυπο, μοιάζει με μία λυγερή κοπέλα οι τέτοιες μεταφράσεις μου φέρνουν στο νου μεσόκοπες χοντρές κυρίες.

[Το όλον: εδώ]

Το ευχάριστο είναι ότι, τόσους αιώνες μετά, κάποιες του εν λόγω επιγράμματος λέξεις υπάρχουν ακόμα στο λεξιλόγιό μας και λειτουργούν. Η ερμηνεία, επίσης, κάποιων σύνθετων, από αυτές, προκύπτει. Ευτύχημα μέγα!

Καμιά ανάγκη, λοιπόν, να μεταφραστούν, πέραν άλλων, τα:

γλυκύδωρος, αὐτόμολον, αὐτοθελῆ, πάνδουλον, ἑκούσιον, αὐτοκέλευστον

μιας και:

γλυκύδωρος: αυτός που προσφέρει ευχάριστα (γλυκά) δώρα (καταρχάς ο έρωτας μέχρι τα δώρα του αυτά, δυστυχώς, να πικρίσουν!)

αυτόμολος: αυτός που εγκαταλείπει τις δικές του τάξεις και προσχωρεί στους αντιπάλους.

αυτοθελής: αυτός που ενεργεί, που κάνει κάτι με τη θέλησή του.

πάνδουλος: ο εντελώς δούλος, ο κατά τα πάντα και σε όλους δούλος.

εκούσιος: αυτός που ενεργεί με ελεύθερη βούληση

αυτοκέλευστος: αυτός που συντελείται με τη θέληση του ενδιαφερομένου.

Να σημειώσουμε, επίσης, ότι «Βοώπις» είναι εκείνη που έχει μάτια μεγάλα και στρογγυλά σαν του βοδιού και ότι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρόκειται για το όνομα μίας εταίρας. Παραθέτω την σχετική υποσημείωση στην μετάφραση του επιγράμματος από τον Τάσο Ρούσσο («Τα επιγράμματα του Ρουφίνου», βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ, 2003, ISBN: 960-05-1059-8):

ταύρον υποζεύξας. Το όνομα της εταίρας Βοώπιδος, προς την οποία απευθύνεται το επίγραμμα, προκάλεσε συνειρμικά αυτήν την ποιητική μεταφορά.

Με βάση, λοιπόν, τα πιο πάνω ακολουθεί μία, ερασιτεχνική εντελώς, μετάφραση του επιγράμματος 22 από την ταπεινότητά μου:

Για να σε λατρεύω με παρέδωσε σ’ εσένα ο γλυκύδωρος έρωτας, Βοώπι,

σαν ταύρο ζεύοντας με σε πόθο αυτόμολο, αυτοθελή, πάνδουλο, εκούσιο, αυτοκέλευστο,

που ποτέ δεν θα ζητήσει την πικρή ελευθερία μέχρι ν’ ασπρίσουν τα μαλλιά και τα γεράματα· μάτι ποτέ ας μη βασκάνει τις ελπίδες μου.  

Στην παρούσα εγγραφή έχω αποφύγει τις πολλές παραπομπές (με σελιδοδείκτες) στο διαδίκτυο. Το μόνο σίγουρο; Όποιος ψάχνει βρίσκει!

Ένα κλικ μακριά αγαπημένοι Χαΐνηδες και «Ο Έρωντας κι Ο Θάνατος»:

17/06/2018