Μου
αρέσει, τελευταία, να τα βιβλία διαβάζω τρία – τρία ή και περισσότερα. Εδώ και λίγες μέρες,
λοιπόν, ξεκίνησα μία ακόμα τριάδα. Τριάδα που απαρτίζουν τα εξής βιβλία:
[Τετάρτη,
23 Μαΐου 2018, 21:09] «Η Μπριτ Μαρί Ήταν Εδώ», Fredrik Backman, Κέδρος, 2018, ISBN: 978-960-04-4910-5,
σε μετάφραση του Γιώργου Μαθόπουλου με
πλήθος σελίδων 423.
Στο
βιβλίο περιγράφεται η ζωή της μετά την απόφασή της, σε ηλικία 60+ ετών, να
διαλύσει τον γάμο της με τονΚεντ. Απόφαση την οποία παίρνει όταν ο Κεντ
υφίσταται καρδιακή προσβολή και η νεαρά ερωμένη του της τηλεφωνεί για να την
ενημερώσει.
Η
Μπριτ Μαρί είναι ιδιαίτερο, εμμονικό άτομο με μία εντελώς προσωπική ματιά για
τον κόσμο και το τι είναι ορθό και τι όχι. Το βιβλίο, κατ’ επίφαση
χιουμοριστικό, ευανάγνωστο και καλομεταφρασμένοεύκολα αποσπά χαμόγελα και γέλιο. Πίσω από
τα χαμόγελα, όμως, κρύβονται πίκρες πολλές. Πίκρες για την τρίτη ηλικία, την
οικονομική κρίση, τις σχέσεις των ανθρώπων και άλλα αρκετά.
Έχω
φτάσει μέχρι τη σελίδα [148] του βιβλίου και χαίρομαι, πραγματικά, την ανάγνωσή
του.
[Τετάρτη,
23 Μαΐου 2018, 21:35] «Φαλκό», Αρτούρο Πέρεθ-Ρεβέρτε,Πατάκης, 2017, ISBN: 978-960-16-7844-3, σε μετάφραση της Τιτίνας Σπερελάκη με πλήθος σελίδων 366.
Για
να περί τίνος πρόκειται καταλάβετε αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
«Ο κόσμος του Φαλκό ήταν άλλος, και σ’ αυτόν οι πλευρές ήταν απόλυτα
ξεκάθαρες – από τη μια μεριά ο ίδιος και από την άλλη όλοι οι υπόλοιποι».
Η ταραγμένη Ευρώπη των δεκαετιών του ’30 και του ’40 είναι το σκηνικό για τις
περιπέτειες του Λορένθο Φαλκό, παλιού λαθρέμπορου όπλων, αδίστακτου κατασκόπου,
πράκτορα των υπηρεσιών πληροφοριών. Το φθινόπωρο του ’36, ενώ τα σύνορα μεταξύ
φίλων και εχθρών δεν είναι παρά μια ασαφής και επικίνδυνη γραμμή, ο Φαλκό
παίρνει εντολή να συμμετάσχει σε μια δύσκολη αποστολή που θα μπορούσε ν’
αλλάξει τη ροή της ισπανικής ιστορίας. Ένας άντρας και δύο γυναίκες –τα αδέρφια
Μοντέρο και η Εύα Ρενχέλ– θα είναι οι σύντροφοί του στην περιπέτεια και ίσως τα
θύματά του, σε μια εποχή όπου η ζωή γράφεται με προδοσίες και τίποτα δεν είναι
αυτό που φαίνεται.
Πρόκειται για βιβλίο που κρατά
αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη και από το οποίο δεν λείπει το εύκολο και
αχρείαστο, κατά τη γνώμη μου, σεξ. Αλλά, από την άλλη, πώς να δείξει και ο
συγγραφέας τι άντρακλας είναι ο κάθε Φαλκό (του)και πόσο στητά και μεγάλα είναι τα
στήθη των γυναικών που σακατεύει με τη γοητεία του;
Υποθέτω ότι τα στοιχεία που
παρατίθενται, για πρόσωπα, καταστάσεις, κτίσματα, τοπωνύμια και οργανώσεις της
εποχής, είναι ακριβή όσο είναι και ελκυστικά και προσθέτουν στο στήσιμο του
σκηνικού της ιστορίας.
Ομολογώ, ωστόσο, ότι μεταφρασμένες
προτάσεις του τύπου:
«Ένιωσε μια επείγουσα σουβλιά», (σελ. 73)
«Η προβολή ετοιμαζόταν να αρχίσει», (σελ. 135)
«. . .δε διαθέτουμε τα μέσα για να τους εκκενώσουμε όλους»,(σελ. 154) και
«Ακολούθησε μια ενοχλημένη σιωπή» (σελ. 161)
καθώς επίσης και η απουσία του «γ» από το «καινούργιος» δεν μου κάνουν και την καλύτερη
εντύπωση.
Έχω
ήδη φτάσει μέχρι τη σελίδα [236] του βιβλίου και είμαι έτοιμος να συνεχίσω με
την περιγραφή της επίθεσης στις φυλακές του Αλικάντε
για την απελευθέρωση του ηγέτη των φαλαγγιτών Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα.
[Πέμπτη,
24 Μαΐου 2018, 20:065] «Ουλάνοι Στη Λάρισα», Αθηνά Κακούρη,ΚΑΠΟΝ, 2018, ISBN: 978-618-5209-26-1, με πλήθος σελίδων 407.
Η αδυναμία μου στη κυρία Αθηνά Κακούρη και τα έργα της είναι δηλωμένη.
Έτσι μόλις πληροφορήθηκα ότι κυκλοφόρησε καινούργιο βιβλίο της έσπευσα να
προμηθευτώ ένα αντίτυπό του.
Αντιγράφω από το οπισθόφυλλο του
βιβλίου:
«Ουλάνοι στην Λάρισα!
Ποτέ κανένας ουλάνος, δηλαδή Γερμανός λογχοφόρος ιππέας, δεν εμφανίστηκε, ούτε
καν στον μακρινό ορίζοντα της Λάρισας! Η "είδηση" πλάστηκε και, μαζί
με άλλες, χρησιμοποιήθηκε στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο ως πρόφαση για να αφαιρεθεί
από την Ελλάδα η ανεξαρτησία της και να ανατραπεί το νόμιμο πολίτευμά της με μια
μπλόφα το 1917.
Στο σύντομο αυτό βιβλίο μπορεί να παρακολουθήσει κανείς μέρα με την ημέρα τα
γεγονότα εκείνης της φοβερής περιόδου. Το καθένα συνοδεύεται και από τις πηγές
του, δίνοντας στον αναγνώστη την δυνατότητα να διαπιστώσει την αλήθεια. Επίσης
ξεκαθαρίζονται ένα ένα τα θέματα -όπως του Ρούπελ και της Καβάλλας- που έχουν
θολωθεί και ξαναθολωθεί για χάρη πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Συνδυασμένα με τις ανομολόγητες βλέψεις, με τα αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα
των Μεγάλων Δυνάμεων, καθώς και με το τερατώδες σύστημα της Αντάντ λογοκρισίας
και κατασκευής ψευδών ειδήσεων που επέβαλε από το 1914 -φαινόμενα που μια σειρά
από σπουδαίες μελέτες εξετάζουν πλέον παγκοσμίως-, τα γεγονότα στην Ελλάδα
εμφανίζονται καθαρά και ζητούν την ερμηνεία τους».
Πρόκειται, κατά τη γνώμη μου, για
ένα εξαιρετικό βιβλίο με το οποίο επιχειρείται από τη συγγραφέα να χυθεί φως σε
μια περίοδο της ιστορίας μας για την οποία, οι περισσότεροι από εμάς, ελάχιστα
γνωρίζουμε.
Το μόνο σίγουρο ότι, διαβάζοντάς το,
η αγιοποιημένη, για την τρέχουσα κοινή γνώμη, εικόνα του Ελευθέριου Βενιζέλου,
ως μέγιστου πολιτικού και πατριώτη, αρχίζει να θολώνει μέχρι αποκαθηλώσεως!
Τα όσα περιγράφει η συγγραφέας για
την εποχή του 1915 - 1917 είναι φοβερά και . . .βρομερά! Πολιτικομικρούληδες,
από τότε, και ολίγιστοι οι περισσότεροι
των Ελλήνων πολιτικών, με πρώτο και χειρότερο τον Βενιζέλο και αισχροί Γάλλοι,
Άγγλοι και Ρώσοι που ωστόσο υπηρετούν τα συμφέροντά τους. Χρηματισμοί, πρόταξη
του προσωπικού οφέλους, προβοκάτσιες και καραμπινάτες προδοσίες.
Ξένες δυνάμεις, σκατογάλλοι κυρίως,
Άγγλοι και Ρώσοι, που επιβάλλουν, με τους στόλους τους, αποκλεισμό στην τροφοδότηση της χώρας με
τρόφιμα, με τις ευλογίες και την προτροπή του κυρ-Λευτέρη, και καταλαμβάνουν,
με το έτσι θέλω, νησιά και περιοχές, καταπατώντας συμφωνίες και συμβάσεις.
Κατάργηση, και τότε, της ανεξαρτησίας της χώρας και απροκάλυπτη και αναίσχυντη
επιβολή στην Ελλαδίτσα του δίκιου του ισχυροτέρου.
Διαβάζω το βιβλίο και μου σφίγγεται
στο στομάχι! Έχω ήδη φτάσει στη σελίδα 118 και συνεχίζω.
Δεν μπορώ, και πάλι, να μην
σημειώσω κάποια σημεία του βιβλίου που με αιφνιδίασαν δυσάρεστα όπως:
«. . . με δύο μόνο χρόνια, από το
1915 ως το 1917, . . .», (σελ. 20)
Ας
το πιάσουμε από την αρχή. Την Κωνσταντίνα Δελημήτρου τη γνώρισα, όπως οι
περισσότεροι υποθέτω, ως blogger το
2004 / 2005. Διατηρούσε τότε το e-ημερολόγιο “psilikatzoy” το οποίο πραγματικά ξεχώριζε για τη ματιά με την οποία
η γράφουσα έβλεπε τον κόσμο. Ένα e-ημερολόγιο που πολλές
φορές ξάφνιαζε με τη δροσιά του και την πρωτοτυπία του, έκλεβε πλήθος χαμόγελα,
και αποτελούσε πραγματική όαση στο τότε διαδίκτυο. Με την Κωνσταντίνα, ως
«συνάδελφοι» blogger, γίναμε διαδικτυακοί φίλοι. Με αυτήν και τον σύζυγό της
“kaltsovrako”, ο οποίος επίσης είχε, και έχει, παρουσία στο
διαδίκτυο.
Δεν
θυμάμαι πότε έκανα το πρώτο σχόλιο στο e-ημερολόγιο της Κωνσταντίνας αλλά έχω καταγράψει, με τη
γνωστή μου έφεση στην αρχειοθέτηση, το πρώτο δικό της στo παρόν e-ημερολόγιο. Ιδού:
Ε;! Ας στοιχειώσουνε! Τα πρώτα θα
είναι ή τα τελευταία; Το ζήτημα είναι να τα έχεις βρει με τον εαυτό σου έτσι
ώστε, για την συγκεκριμένη σχέση, να μπορείς να πεις, :
- Είχα τις ευκαιρίες μου και το προσπάθησα όσο μπορούσα
Ο απέναντι είναι απέναντι και όπως λέει και ο Σεφέρης "Που να μαζεύεις τα
χίλια κομματάκια του κάθε ανθρώπου". Εξ' άλλου από ένα σημείο και πέρα
"τα άλλα" θα πρέπει να είναι των Θεών. . .
Η
επιτυχία και η απήχηση του ημερολογίου της Κωνσταντίνας ήταν πρωτοφανής. Είχε
προκαλέσει έναν μικρό σεισμό στο χώρο του διαδικτύου. Το αποτέλεσμα ήταν η
Κωνσταντίνα να εκδώσει το πρώτο της βιβλίο. Το εξαιρετικό «Η Ψιλικατζού» το οποίο η συγγραφέας διαθέτει πλέον δωρεάν στο
διαδίκτυο, σε μορφή PDF, εδώ.
Είμαι
μεγάλος άνθρωπος, υποτίθεται βιβλιόφιλος, και όμως η μόνη παρουσία που έδωσα σε
παρουσίαση βιβλίου, μέχρι τώρα, ήταν στην παρουσίαση του πρώτου βιβλίου της
Κωνσταντίνας. Την Τετάρτη, 9 Μαΐου 2007, στο επί της Πανεπιστημίου βιβλιοπωλείο
του «Παπασωτηρίου». Παρουσίαση που, ελλειπτικά, περιγράφω ως εξής:
Απόγευμα. Άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Καρεκλάκια
στημένα. Δίχως πλάτες. Απέναντι μια άλλη, υπαίθρια, εκδήλωση. Ένα πρόσωπο.
Μαντεύει σωστά. Συστήνεται.
Συγγένειες εκ συμπαθείας. Είναι εκεί. Παίρνει τη σκυτάλη. Εκθαμβωτική.
Αγχωμένη. Χαριτωμένη. Ανθρώπινη. Κόσμος πάει και έρχεται. Γνωρίζεται.
Συμμετέχει. Χαίρεται. Η εκδήλωση στα αναμενόμενα πλαίσια. Πόσους γνώρισε;
Πέντε, έξι; Όχι περισσότερους. Αρκεί.
Εύχεται. Όλα να πάνε καλά στη
ζωή της. Όλα να πάνε καλά στη ζωή τους. Ένα ταιριαστό ζευγάρι. Διάβαζε και έφτιαξε
μια εικόνα. Τη συντηρούσε. Και ήρθε η πραγματικότητα και την ανέτρεψε. Πώς
μπορεί να συνδέσει κανείς έναν άνθρωπο με τα κείμενά του; Πως μπορείς από
χίλιες γραμμές να σκαρώσεις ένα πρόσωπο; Η πραγματικότητα δικαιούται να πάντοτε
διαψεύδει. Είναι ευτυχία να υπάρχει μυαλό και ψυχή στην ομορφιά. Και όχι. Δε
ζήτησε αφιέρωση. Προτίμησε την αφιέρωση που με την ματιά γράφτηκε στην μνήμη
και την καρδιά . . .
Από
την ορχήστρα του Paul Mauriatακούγεται
το αγαπημένο “L' Amour Est Bleu”. Τραγούδι με το
οποίο η Βίκυ Λέανδρος, εκπροσωπώντας το Λουξεμβούργο, κατέκτησε την
τέταρτη θέση στον διαγωνισμό της Eurovision του
1967.
Ένα
εξαιρετικό βιβλίο, «Η Ψιλικατζού», με
δύο όψεις. Η πρώτη είναι αυτή του e-ημερολογίου της
«ψιλικατζούς». Η δεύτερη αυτή των προσπαθειών της Κωνσταντίνας προκειμένου να
τεκνοποιήσει. Ένας αριστοτεχνικός συνδυασμός, θα έλεγα, χαράς – λύπης, εύθυμου
– σοβαρού. Ένα βιβλίο που άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζω το πώς και
αν ρωτάς σχετικά με ζητήματα που αφορούν την τεκνοποίηση.
Ακολούθησε
ένα ακόμα βιβλίο της Κωνσταντίνας. Το βιβλίο «Υπόκοσμοι» το οποίο εκδόθηκε το 2011 και το οποίο, βεβαίως,
υπάρχει στη βιβλιοθήκη μου.Και το βιβλίο αυτό μπορείτε να το
κατεβάσετε δωρεάν, σε μορφή PDF,εδώ.
Φτάνουμε,
έτσι, στο τρίτο βιβλίο της Κωνσταντίνας το οποίο τιτλοφορείται «Ex- Έλληνες», Εκδόσεις Διάπλαση, Μάιος 2018, ISBN:978-960-567-153-2. Ένα βιβλίο 127 σελίδων, μεγέθους, περίπου 20,5X14 τετραγωνικών εκατοστών, το οποίο δηλώνεται ως
«Μυθιστόρημα». Απόκτησα ένα αντίτυπο του βιβλίου, από την «Πρωτοπορία», την
Τρίτη, 15 Μαΐου 2018. Ολοκλήρωσα την ανάγνωσή του, εχθές, Σάββατο, 19 Μαΐου
2018.
Λοιπόν,
δεν θα έλεγα ότι πρόκειται για «μυθιστόρημα». Πρόκειται, κυρίως, για ημερολογιακού τύπου
καταγραφή γεγονότων και σκέψεων. Καταγραφή, με τον γνωστό και αγαπημένο τρόπο
της Κωνσταντίνας, που έχει να κάνει με τον ξεριζωμό της οικογένειας της από την
Ελλάδα, λόγω της οικονομικής κρίσης, και την αποδημία της στην Κύπρο.
Η
αφήγηση ξεκινά από το φθινόπωρο του 2011 και για να την παρακολουθήσεις κανείς
χρειάζονται κάποια, στοιχειώδη, Αγγλικά και κάποιες, στοιχειώδεις και πάλι,
γνώσεις ορολογίας και λειτουργίας του διαδικτύου. Α! και κάποια πραγματάκια για
ταινίες!
Στο
βιβλίο περιγράφεται, όπως ήδη γράψαμε, η κρίση στην Ελλάδα και πώς αυτή βιώθηκε
από τη συγγραφέα και την οικογένεια της. Με την έννοια αυτή δεν είναι ένα
βιβλίο για χαλάρωση. Ευτυχώς, υπάρχει το, βεβαιωμένο, χιούμορτης Κωνσταντίνας το οποίο, σε κάθε
περίπτωση, βοηθάει.
Σε
κάποια σημεία η περιγραφή της κρίσης θα μπορούσε να θεωρηθεί έως και υπερβολική
αλλά «όποιος πονάει γαϊδουρινά φωνάζει». Το μόνο σίγουρο ότι αυτό που διεκδικεί
η Κωνσταντίνα, για αυτήν, την οικογένειά της και τον κόσμο όλο, και εκφράζει
στο βιβλίο της, είναι το στοιχειώδες. Λογική, συνέπεια και αξιοπρέπεια.
Πράγματα τα οποία, οφείλουμε να ομολογήσουμε, έχουν εξαφανιστεί εδώ και καιρό
από το μόρφωμα που ονομάζεται «ελληνικό κράτος».
Η
αφήγηση, στο βιβλίο, είναι προσωπική και σε αρκετές περιπτώσεις, εξομολογητική,
θα έλεγα. Η Κωνσταντίνα δεν διστάζει να ομολογήσει και να μοιραστεί πράγματα με
τους αναγνώστες της. Το να, κατ’ αυτή την έννοια, εκτίθεσαι θέλει θάρρος! Σε
κάποια σημεία, λοιπόν, αναγκάζεσαι να σταματήσεις την ανάγνωση, να σκεφτείς και,
συνηθέστατα, να συγκατανεύσεις.
Αν
δεν υπήρχε το γνωστό και αναπόφευκτο «Απαγορεύεται η με οποιοδήποτε μέσο
αναδημοσίευση. . .» θα μπορούσα να παραθέσω κάποια από τα σημεία που με το faber μολύβι μου σημείωσα. Αν αυτό δεν μπορώ να το κάνω
μπορώ να παραθέσω τις άγνωστες, ή σχεδόν, λέξεις, κυρίως Κυπριακές, που βρήκα
διαβάζοντας το βιβλίο, έστω και πριν αρχίσω το ψάξιμό τους σε διαδίκτυο και
λεξικά.
Ακόμα,
στη σελίδα με αριθμό εβδομήντα τέσσερα (74), και στη δωδέκατη αρχή από το τέλος
λείπει, θαρρώ, ένα «είναι».
Αντιγράφω
από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
Η μετανάστευση δεν είναι αστείο πράγμα. Άλλα
φαντάζεσαι, άλλα βρίσκεις, πολύ περισσότερα θ’ αντέξεις, θα φοβηθείς, θα
χαρείς.
Μία ακόμη
ματιά στους καιρούς μας μέσα από την ιστορία της ηρωίδας, άλλοτε με χιούμορ,
άλλοτε με βαθύτερες εξομολογήσεις για τα μικρά αυτονόητα της νέας ζωής, που
φαντάζουν πολύτιμα σε όσους «δραπέτευσαν». Η συγγραφέας, με όχημα την προσωπική
αφήγηση και τις ιστορίες του blog της, εξιστορεί την απόφαση της μετανάστευσης
από την Ελλάδα στην Κύπρο, τις δυσκολίες και τη νέα της πραγματικότητα σ’ έναν
τόπο που λίγο μετά αντιμετώπισε επίσης κρίση.
Ακολουθείένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα για τη
συγγραφέα:
Η Κωνσταντίνα Δελημήτρου γεννήθηκε το 1973 στον Πειραιά και έκανε το
ντεμπούτο της στον συγγραφικό χώρο από το πουθενά. Ή μάλλον μέσ’ από ένα
ψιλικατζίδικο και το θρυλικό της blog Ψιλικατζού, που έγινε ομώνυμο βιβλίο
(Intro Books, 2007) και αμέσως best seller. Ακολούθησε το βιβλίο Υπόκοσμοι (Λιβάνης, 2011) και η συμμετοχή
της στο συλλογικό έργο 11 λέξεις (Καλέντης, 2013) μετά από διάκριση σε λογοτεχνικό
διαγωνισμό. Τα δύο πρώτα της βιβλία «πλέουν» πια ελεύθερα στο διαδίκτυο, ενώ
εκείνη, μητέρα πλέον δύο παιδιών, ζει και εργάζεται ως κειμενογράφος στη
Λευκωσία.
Μια
προδημοσίευση για το βιβλίο μπορείτε να δείτε εδώ.
Το
«ex-έλληνες», λοιπόν, είναι ένα ξεχωριστό βιβλίο ένα
αντίτυπο του οποίο αξίζει τον κόπο και να αποκτήσετε και να διαβάσετε!
Έτη
Πολλά και Καλά στην Κωνσταντίνα, για την αυριανή ονομαστική της γιορτή, και Έτη
Πολλά σε όλες τις Κωνσταντίνες, τις Ελένες και τους Κωνσταντίνους που αύριο
γιορτάζουν ομοίως!
Το
βιβλίο «Οι Καλοί» της Hannah Kent (ΙΚΑΡΟΣ, 2017 – ISBN:978-960-572-200-5,
486 σελίδες) το απόκτησα την Πέμπτη, 3 Μαρτίου 2018. Είχε προηγηθεί το βιβλίο «Έθιμα Ταφής» (ΙΚΑΡΟΣ, 2013 – ISBN:978-960-572-038-4,
418 σελίδες), ένα αντίτυπο του οποίου απόκτησα την Τετάρτη, 18 Μαρτίου 2015. Και
τα δύο αυτά βιβλία κυκλοφόρησαν στα Ελληνικά σε μετάφραση της Μαρίας
Αγγελίδου.
Τα «Έθιμα
Ταφής» με γοήτευσαν. Ήταν ένα μυθιστόρημα με την αύρα του κλασικού. Το γεγονός,
μάλιστα, ότι αποτελούσε το πρώτο έργο της συγγραφέως του έδινε ακόμα μεγαλύτερη
αξία. Έτσι, όταν πληροφορήθηκα ότι κυκλοφόρησε και δεύτερο βιβλίο της δεν
δίστασα στιγμή, προμηθεύτηκα, όπως ήδη έγραψα, ένα αντίτυπό του.
Το βιβλίο
το διάβασα από την Τρίτη, 17 Απριλίου έως και την Τετάρτη, 25 Απριλίου. Το βρήκα ενδιαφέρον και . . . . σκοτεινό. Μου
άρεσε, αν αυτό σημαίνει κάτι, λιγότερο από το πρώτο βιβλίο. Ίσως γιατί ακριβώς
με τα «Έθιμα Ταφής» ο πήχυς είχε τεθεί ήδη ψηλά.
Σε γενικές
γραμμές συμφωνώ με τα όσα έγραψε στο blogτης «Διαβάζοντας»
η Κατερίνα Μαλακατέ και τα οποία μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Όπως
είναι γνωστό, τουλάχιστον στους τακτικούς αναγνώστες του παρόντος, συνηθίζω όταν
διαβάζω και να υπογραμμίζω και να σημειώνω, με τα Faberμολύβια μου, τις άγνωστές μου λέξεις. Το
έπραξα, λοιπόν, και με τους «Καλούς». Αποτέλεσμα; Ένα πλήθος χ υπογραμμισμένων
προτάσεων και σαράντα οκτώ (48) άγνωστες λέξεις.
Αυτές,
λοιπόν, τις σαράντα οκτώ λέξεις είπα να τις ψάξω. Η χθεσινή Κυριακή, έτσι κι
αλλιώς, ήταν στη διάθεσή μου. Ε, τις έψαξα! Πιστέψτε με, είναι δυσκολότερο από
ότι μοιάζει! Τελικά κατάφερα να βρώ την ερμηνεία, διατηρώντας κάποιες μικρές
επιφυλάξεις για κάποιες από αυτές, για τις σαράντα έξι. Χρησιμοποίησα κυρίως το
διαδίκτυο και για δύο από αυτές, αν θυμάμαι καλά, το είκοσι τεσσάρων τόμων
Λεξικό του Πάπυρου.
Δύο
από αυτές στάθηκε αδύνατο να τις εντοπίσω είτε στο Διαδίκτυο είτε στα Λεξικά
που έχω στη διάθεσή μου τόσο σε έντυπη όσο και σε ηλεκτρονική μορφή. Πρόκειται
για τις λέξεις «Μπαουρόν» και «Σιούκες» οι οποίες επισημαίνονται
με κίτρινο χρώμα στη λίστα που ακολουθεί. Προφανώς,
με βάση τα συμφραζόμενα, το «μπαουρόν» είναικάποιο είδος κρουστού μουσικού οργάνου / τυμπάνου και οι «σιούκες», μάλλον, οι νεράιδες.
Επειδή, λοιπόν, η σημασία της κάθε λέξης δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη από αυτή των διπλανών
της έχουμε τη δυνατότητα να συμπεραίνουμε σχετικά με τη σημασία και των άγνωστων, σε εμάς, λέξεων. Ωστόσο, αν κάποιος από τους ευγενικούς αναγνώστες γνωρίζει περισσότερα για
τις δύο αυτές λέξεις, «Μπαουρόν» και «Σιούκες», θα του ήμουν
ευγνώμων αν έκανε τον κόπο να μας, με ένα σχόλιό του, ενημερώσει.
Ακολουθεί
η λίστα με τις σαράντα οκτώ (48) λέξεις:
01.Αμποδεμένος
(Σελ. 203: Αμποδεμένο το μούτρο του.) Αυτός που με τρόπο μαγικό έχει καταστεί
ανίκανος να συνάψει ερωτική σχέση και να έχει ερωτική συνεύρεση.
02.Γαβριάς (Σελ. 83: Γαβριάδες μασκαρεμένοι) [γavriás] 01 : (σπάν.) έξυπνο και χαριτωμένο
αλητάκι· πρβ. χαμίνι). [λόγ. < γαλλ. gavroche < ανθρωπων. Gavroche
(ήρωας των Aθλίων του V. Hugo), με παρετυμ. προς το αρχ. Γαυριώ «έχω
περήφανο ύφος, σκιρτάω σαν πουλάρι»].
03.Γήμορο (Σελ. 172: Το γήμορο της χρονιάς) Το μέρος των καρπών
του χωραφιού που καταβάλει ο καλλιεργητής του στον ιδιοκτήτη του χωραφιού.
04.Γιάμπολη (Σελ. 87: Πιο δυνατή από την
γιάμπολη) (γιάμπολη < Υάμπολις στην ανατολικη Ρωμυλία (σήμερα στη Βουλγαρία,
η Yambol), που παρήγαγε το βότανο και που οι Τουρκου ονόμασαν Γιάμπολου) βότανο
από είδος γλυκόριζας (--> ποώδες φυτό του οποίου οι ρίζες έχουν γλυκιά γεύση
και χρησιμοποιούνται στη φαρμακοποιία, ζαχαροπλαστική, αρτοποιία κ.α.).
05. Γλίνα (Σελ. 54: Είχαν κάνει λούμα και γλίνα το χώμα) Αργιλώδης πηλός, λίγδα, χοιρινό λίπος, βρομιά, ακαθαρσία.
06.Γούσουρη (Σελ. 246: Για τον ταμπλά και τη
γιούσουρη) Ο γούσουρας ή η γούσουρα και γούσουρη ή το γουσουρικό που
συντάσσεται: μού ήρθε ή μου κατήβηκε γ. είναι το εγκεφαλικό στα Χιώτικα.
Συνώνυμο η «αγγελοπετριά» αλλά αυτή μόνο με το έρχομαι. «Άμα είδενε το
λογαριασμό τού ‘ρτενε αγγελοπετριά» (dryhammer).
07. Ζήλια (Σελ. 203: Χτυπώντας τα μπαουρόν, τα ζήλια και τα
ντέφια τους) Ζίλι: Περσογενές οθωμανικό/τουρκικό zil, κύμβαλο, πιατίνι, κρόταλο ντεφιού, γκογκ,
κουδούνι. Τταμπούρλο ή κρόταλο χορευτή / χορεύτριας.
08.Ζηχούνι (Σελ. 221: Χωρίς νεροπιάσματα
και ζηχούνια να γιατρέψει) Άσθμα.
09. Ζουρήζω (Σελ.180: Να ζουρήξει έτσι ένα
γερό παιδί) Γίνομαι
καχεκτικός, μαραίνομαι, κατσιάζω (ως κατωτέρω).
10.Ζουριάζω (Σελ. 57: Τα χέρια ζούριασαν) 1. κάνω κάποιον ή κάτι
καχεκτικό, μαραίνω, κατσιάζω («τό ζούριασε η αρρώστια το παιδί») 2. (μτχ. παθ.
παρακμ.) ζουριασμένος, -η, -ο μικρός στο ανάστημα, καχεκτικός 3. (αμτβ.) γίνομαι καχεκτικός, ατροφικός,
φθίνω, μαραζώνω (φρ. «ζούριασαν οι λεμονιές»).
[ΕΤΥΜΟΛ. < ζούρα (Ι) + -ιάζω. Κατ' άλλη άποψη < σειριάζω < αρχ.
σειριάω «καίω» < σείριος «καυτερός» < Σείριος (ο γνωστός αστέρας), οπότε
το ζούρα(Ι)* θεωρείται και αυτό υποχωρητικό παρ. του ζουριάζω όπως το ζούρα*].
11. Θωριά (Σελ. 160: Το φύσημα του αγέρα κρύβει σουσάτια και
θωριές) η χροιά, το χρώμα («έχασε τη θωριά του»
[για πρόσ.] ωχρίασε από φόβο, έχασε το χρώμα του,
[για πράγμα] ξεθώριασε).
12.Ιδιωτεία (Σελ. 181: Έχει ιδιωτεία) Μεγάλου βαθμού νοητική
καθυστέρηση (δείκτης νοημοσύνης έως είκοσι (20)).
13.Κακαράντζα (Σελ. 229 / 280: Κακαράντζα των προβάτων / της
κατσίκας) Τα περιττώματα, η κοπριά ορισμένων ζώων, όπως της κατσίκας.
14. Κάρναξη (Σελ. 232: Για να τον πιάσει η κάρναξη) (Σε κατάρα)
σκασμός («κάρναξη να σέ πιάσει» ή απλώς «κάρναξη» — σε άνθρωπο που φλυαρεί ή φωνασκεί,
για να σωπάσει).
[ΕΤΥΜΟΛ. < τουρκ. επιφών. karnaksi].
15. Κηκίδι (Σελ. 219:
Μαζεύοντας κηκίδια και μαυροκούκουδα)Ο καρπός
τού κυπαρισσιού, από τον οποίο κατασκευαζόταν το μελάνι τής γραφής.
16.
Κλήθρα (Σελ. 316: Οι βελανιδιές και οι κλήθρες)Κλήθρα και σκλήθρα και κλέθρα, η, και
σκλήθρος, ο (Α κλήθρα και ιων. τ. κλήθρη) νεοελλ. βοτ. το φυτό σκλήθρο αρχ.
ονομασία τού γένους άλνος* («κλήθρη τ' αἴγειρός τε καὶεὐώδηςκυπάρισσος», Ομ. Οδ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. συνδέεται πιθ. με νέο άνω γερμ. (διαλεκτ. τ.) lutter, ludere,
ludern «κλήθρα τών Άλπεων» και προέρχεται από τον ΙΕ τ. *klādhrā «κλήθρα»].
17.Κοραλλοβότανο (Σελ. 230)ή
και Ρούσκος, κουρκουλίγον (Curguligo Dry). Μονοκότυλον της οικογενείας των
Αμαρυλλιδών, με δώδεκα (12) περίπου είδη, που απαντάται στα νησιά του ινδομαλαϊκού
Αρχιπελάγους, της τροπικής Αφρικής και της τροπικής Αμερικής.
18. Λάπαθο (Σελ. 190: Να μαζέψει λάπαθα) Το φυτό λάπαθο (αρχ. ελλ. λάπανθον, άλλη ονομασία
είναι αγριοσέσκλο) επιστημονική ονομασία Rumex, είναι
γένος της τάξης των πολυγονατωδών και της οικογένειας των πολυγονατοειδών που
περιλαμβάνει περί τα διακόσια (200) είδη.
19.Λαψάνα (Σελ. 227: Τα λουλούδια της λαψάνας) Το σινάπι
(επιστημονική ονομασία Sinapis). Αγγειόσπερμο, δικότυλο, μονοετές, ποώδες φυτό
που ανήκει στη τάξη των Καππαρωδών και στην οικογένεια των Κραμβοειδών.
20.Λούμα (Σελ. 54: Είχαν κάνει λούμα και γλίνα το χώμα) Λασπώδης, υγρή
περιοχή, περιοχή με νερό.
21. Μαγιασίλι (Σελ. 133: . . .να γιατρέψει από τους φίστουλες και τα
μαγιασίλια)1. έκζεμα 2. δερματική νόσος των ζώων, ιδίως των ίππων, η μάλκη. [ΕΤΥΜΟΛ.
< τουρκ. mayasil «αιμορροΐδες»].
22.Μαντατούρα (Σελ. 76/307: Μικρή μου μαντατούρα, είχε πει
χαϊδεύοντας τα πουπουλένια μαλλάκια της Τζοάνα / Έκοψε την μαντατούρα του αγριοράδικου)Το χνούδι της αγριοαγκινάρας (του
γαϊδουράγκαθου).
23. Μαυροκούκουδο
(Σελ. 219: Μαζεύοντας κηκίδια και
μαυροκούκουδα) Κούκουδο (ουδέτερο) κόκκος, κουκούτσι. (Κρήτη και άλλα νησιά) οι
πρώτες ελιές που πέφτουν στο έδαφος από τον αέρα, πριν ξεκινήσει το κανονικό
μάζεμα.
(Χίος) οι συμπυκνωμένες σταγόνες ή αλλιώς τα «δάκρυα» του μαστιχόδεντρου.
24.
Μελίτσα (Σελ. 371: Μια μελίτσα είμαι μέσα στη
μπόρα)Μικρή ελιά;
25. Μηνύανθος (Σελ. 324) Βότανο. Μηνυανθές το τρίφυλλο. Ανήκει στην οικογένεια
των Γεντιανιδών. Το συναντούμε με τις ονομασίες Μηνυανθές ή τριφύλλι του νερού.
26. Μουσκουρούνι
(Σελ. 230) Υάκινθος ευώδης.
27.Μπαουρόν(Σελ. 230 /
380: Χτυπώντας τα μπαουρόν / Λες κι ήταν μπαουρόν, τύμπανο αδειανό) Είδος κρουστού μουσικού οργάνου;
28. Νεραγκούλα (Σελ. 229) Η ρεναγκούλα η νεραγκούλα είναι ποώδες,
πολυετές φυτό με κονδυλόμορφες ρίζες που κατάγεται από τη Μέση Ανατολή.
29. Νερόπιασμα (Σελ. 221) Υδρωπικία. Συγκέντρωση ορώδους υγρού σε
κοιλότητες του σώματος ή μέσα στους ιστούς ή κάτω από το δέρμα. Η συλλογή αυτού
του υγρού οφείλεται σε κάποια πίεση επάνω στις φλέβες, με αποτέλεσμα να
λιμνάζει το αίμα και να βγαίνει ο ορός. Ανάλογα με το όργανο η υδρωπικία
παίρνει και την ονομασία της· για παράδειγμα, υδροθώρακας, υδροπερικάρδιο,
ύδραθρο, υδροκεφαλία κλπ. Συνήθως ο όρος υδρωπικία αναφέρεται στη συλλογή υγρού
στην κοιλιά (ασκίτης). Το υγρό πιέζει τα όργανα και προκαλεί πρόσθετες
ενοχλήσεις, πέρα από αυτές της κύριας νόσου που προκάλεσε την υδρωπικία. Η
θεραπεία της, εκτός από την αντιμετώπιση του αιτίου, είναι και συμπτωματική και
εξαρτάται από το μέρος που πάσχει και από την πίεση που ασκεί στα άλλα όργανα.
30.Ομπυασμένη (Σελ. 133: Ομπυασμένες πληγές) Έμπυος -α -ο (AM ἔμπυος, -ον) 1. ο γεμάτος πύον, εμπυασμένος, διαπυημένος («έμπυον τραύμα») 2. αυτός που προκαλεί πύον 3. το ουδ. ως ουσ. το έμπυον και όμπυο το πύον.
31. Σενέκιο (Σελ. 264: Έριξε σενέκιο στις κότες) Σενέκιο και σηνέκιο,
το, Ν βοτ. μεγάλο κοσμοπολιτικό γένος αγγειόσπερμων δικότυλων φυτών που ανήκει
στην οικογένεια σύνθετα τής τάξης αστερώδη και περιλαμβάνει 1.500 περίπου είδη
με μεγάλη ποικιλομορφία, από τα οποία στην Ελλάδα απαντούν αυτοφυή 24 είδη, με
πιο διαδεδομένο το Senecio vulgare, κν. γνωστό ως μαρτιάκος ή μαρτιάτικος ή
μαρτιάτικο. [ΕΤΥΜΟΛ. Μεταφορά στην ελλ. ξεν. όρου, πρβλ. αγγλ. senecio <
λατ. senecio «είδος φυτού» < senex «γέροντας» λόγω τών λευκών τριχιδίων τού
φυτού].
32. Σιούκα(Σελ. 74: Τον πήρανε οι νεράιδες, τον πήραν και χορέψανε μαζί του όλη νύχτα οι σιούκες, ώσπου χάραξε η αυγή και τον παράτησαν) Νεράιδα;
33. Σκροφουλάρια
(Σελ. 292: Η σκροφουλαριά κάνει τη δουλειά
της) Η Σκροφουλάρια (Scrophularia nodosa), είναι ένα από τα περίπου 200 φυτά
της οικογένειας Scrophulariaceae. Πρόκειται για ένα φυτό το οποίο είναι
ενδημικό στις εύκρατες περιοχές ολόκληρου του Βορείου Ημισφαιρίου (πλην της
Βόρειας Αμερικής). Η Σκροφουλάρια (γνωστή και ως βρωμόχορτο, βρωμοσάκι ή
χελώνη) έχει πάρει το όνομα της από τη λέξη Scrofula - μία μορφή φυματίωσης
(χελώνια) την οποία θεωρήθηκε πως καταπολεμά (κυρίως λόγω της εμφάνισης της
ρίζας της). Στην Ευρώπη, η Σκροφουλάρια έγινε ευρέως γνωστή τον 17ο αιώνα, λόγω
του γεγονότος πως αποτέλεσε τροφή κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της πόλης La
Rochelle (για 14 μήνες) από τις δυνάμεις του Cardinal Richelieu. Παρόλα αυτά, η
Σκροφουλάρια χρησιμοποιείται εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια. Στη Κινέζικη
παραδοσιακή ιατρική λ.χ. το συγκεκριμένο βοτανο αποτελεί τονωτικό του Yin.
34.Σορβιά (Σελ. 210: Κλαράκια σορβιάς) Ο Σόρβον, (αρχ. Όον,
λατ. sorbus) και γνωστό ως σούρβο[1] ή σορβιά ή σουρβιά ή αβγαριά ή
αγριοκυδωνιά είναι δένδρο φυλοβόλλο μεσαίου μεγέθους 15-20μ. ψηλό, αλλά και ο
καρπός του. Ανήκει στην οικογένεια των Ροδοειδών (Rosaceae) και παράγει
κίτρινους ή κατακκόκινους καρπούς που χρειάζονται μια περίοδο υπερωρίμανσης για
να αποκτήσουν καφέ χρώμα και να γίνουν γλυκείς και φαγώσιμοι. Στην Ελλάδα
ευδοκιμεί στη Δυτική Μακεδονία και ιδιαίτερα στην Σιάτιστα, Εράτυρα, Άργος
Ορεστικό, Κορησός Καστοριάς και γι΄αυτό το λόγο συνδυάζεται με τα
πρωτοχρονιάτικα κάλαντα, τα ονομαζόμενα: «σούροβα».
35.Σούλα (Σελ. 155: Το λιμάνι γεμίζει σούλες) Θαλάσσιο πουλί.
36. Σουσάτι (Σελ.160: Το φύσημα του αγέρα κρύβει σουσάτια και
θωριές) σουσάτια του διαβόλου = δαιμονικά.
37. Στρέγκλα (Σελ. 133: Αν τα άλογα είχαν κάνα στρόφιασμα
ή στρέγκλα) Η στρέγκλα είναι μικρό έντομο, το επιστημονικό της όνομα
είναι «οίστρος του βοός», που τρέφεται με το αίμα των μεγάλων ζώων, κυρίως των
βοοειδών. Το τσίμπημα και ο δυνατός θόρυβος των πτερύγων τρέπει σε άτακτη φυγή
τα βοοειδή. Πρόκειται για το έντομο ντάβανος ή στρέγκλα (λατ. Tabanus,
Ιταλ. Tabano). Κοινή ονομασία του εντόμου Οίστρος (oestrus). Γένος
εντόμων της οικογένειας των οιστριδών. Περιλαμβάνει αρκετά είδη που παρασιτούν
σε διάφορα ζώα. Είναι έντομο ενοχλητικό. Γεννιέται μέσα στα
ρουθούνια του ζώου (προβάτου) ή το στομάχι των αλόγων. Απ’ εκεί
πέφτει στο έδαφος και ολοκληρώνεται η μεταμόρφωσή του σε τέλειο έντομο.
38.Στρουθούλι (Σελ. 100: Δώσε στις πουλάδες τα στρουθούλια και τ’
αγριόκουκα) Μάλλονπρόκειται για το στρουθίον ή στρουθούθκι ή
τσακρίδκι, όπως ονομάζεται το φυτό Silene voulgaris (σιληνή)
στην Κύπρο. Πραγματικά ταιριάζει η ονομασία στρουθίον σ’ αυτό
το ντελικάτο ζιζάνιο που αφθονεί στα καλλιεργημένα εδάφη, καθώς τα άνθη του μοιάζουν
με τα στρουμπουλά κορμάκια σπουργιτιών που κινούνται εδώ κι εκεί. Στην
Ελλάδα έχει διάφορες ονομασίες. Θα το ακούσετε ως στρουθούλα, στρουθόνι,
φουσκούδι στη Λήμνο και στη Μάνη, κουκάκι στη Ζάκυνθο,
στρουφούλι, στριφ(τ)ούλι, αγριοπάπουλο και κτύπαλο στην Κρήτη.
Όσο για το βοτανολογικό του όνομα το οφείλει στους Σειληνούς, τους χαρωπούς
δαίμονες που διασκέδαζαν με τη μουσική τους τον Διόνυσο.
39. Στρόφιασμα
(Σελ. 133: Αν τα άλογα είχαν κάνα
στρόφιασμα ή στρέγκλα) Ασθένεια των αλόγων. Με σημερινούς κτηνιατρικούς όρους
θα μιλούσαμε, μάλλον για Ειλεό στο έντερο των αλόγων, που προκαλούνταν, κυρίως
τους χειμερινούς μήνες, όταν, αναγκασμένα απ’ την κακοκαιρία, τα άλογα ήταν
συνέχεια δεμένα στον μπλοκό και έτρωγαν συνεχώς άχυρο, το οποίο, προφανώς, τους
δημιουργούσε πρόβλημα στα έντερα. Σ’ αυτή την ασθένεια, σταματούσαν την τροφή
του αλόγου για δυο-τρείς μέρες και το είχαν συνεχώς σκεπασμένο στην πλάτη με
ένα χοντρό σάγιασμα, προφανώς για μεγάλη θερμότητα στην κοιλιακή
του χώρα.
40.Σύμπλοκο
(Σελ. 482: Οι παραδόσεις της Ιρλανδίας
είναι ένα βαθιά σύμπλοκο και σκοτεινό σύνολο) (επιστημονικός όρος) σύνθετος, περίπλοκος π.χ. σύμπλοκο μίγμα, σύμπλοκη ένωση.
41. Τανυτό (Σελ. 348: Βότανα που φέρνουν τρεμούλες και τανυτό) Σφίξιμο
της κοιλιάς κατά την αποπάτηση.
42.Τάξος (Σελ. 314: Το βλαστάρι του τάξου) Ίταμος (επιστημονική
ονομασία: Taxus baccata ελλ. Τάξος η ραγοφόρος[1], Τάξος ο ραγώδης[2]) κωνοφόρο δέντρο που φύεται στη δυτική, κεντρική και νότια
Ευρώπη, τη βορειοδυτική Αφρική, το βόρειο Ιράν και τη νοτιοδυτική Ασία.[3]) Συναντάται αυτοφυές στη χώρα μας, σε μεγάλο υψόμετρο, συνήθως σε δάση ελάτης ή οξυάς.
43.Τσάφι (Σελ. 382:Μουσκεμένα από το τσάφι χόρτα) Το τσαφ
(λαϊκ) ξαφνική παγωνιά που καίει τα δέντρα κατά την ανθοφορία τους.
44.Φάγουσα (Σελ. 87: Η φάγουσα είχε πέσει πάνω τους) Συνώνυμο της φαγέδαινας ή φάουσας, σαρκοφάγο έλκος που οφειλόταν ή σε καρκίνο ή
σε τύπο του έρπητα ή σε σύφιλη ή σε κάποιο σαρκοφάγο βακτήριο άγνωστο στους
χρόνους εκείνους ή σε άλλης αιτιολογίας γάγγραινα (λέξη που χρησιμοποιείτο
μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα).
45. Φίστουλας
(Σελ. 133:. . . να γιατρέψει από τους
φίστουλες και τα μαγιασίλια) φίστουλας = το συρίγγιο Ετυμολογία < λατ. fistula
"σωλήνας, σύριγγα" Πηγή: Μπαμπινιώτης (2002)
46. Φροξυλάνθι (Σελ. 303: . . .να μαζέψεις λίγο φροξυλάνθι)Τοάνθοςτούφυτούφροξυλιά.
47.Χαμοδρυά
βερόνικα (Σελ. 288: Χέρια γεμάτα χαμοδρυά βερόνικα)
Φυτό, τομε επιστημονική ονομασία Veronica
officinalis L. (Βερόνικα η φαρμακευτική). Ανήκει στην οικογένεια των
Χοιραδανθών.
48. Χοιροκουκιά
(Σελ. 331) Το φαρμακευτικό φυτό Υοσκύαμος ο φαρμακευτικός
(Hyoscyamus officinalis). Οι λαϊκές ονομασίες του φυτού είναι:
Δύσκιαμος ή Δίσκυαμος, Γέρος, Γέροντας,
Γιατρός, Δαιμοναριά.
Στην βόρειο Κάρπαθο (Όλυμπος) ονομάζεται
«Χοιροκουκιά», που αποτελεί ακριβή απόδοση στην δημοτική της λέξεως Υοσκύαμος,
από το: «υς»=χοίρος και «κίαμος»=κουκί.
Πρόκειται για γένος δικοτυληδόνων φυτών,
τα οποία ανήκουν στην οικογένεια των Σολανιδών (Solanaceae). Περιλαμβάνει
περίπου είκοσι (20) είδη αυτοφυή στην Ευρώπη, την Ασία και την Αφρική.
